برنامه توانبخشی برای کودکان اوتیسم

اوتیسم یک اختلال رشد مغزی است که تأثیر خود را عمدتاً بر رفتارهای اجتماعی و شکل گیری ارتباطات فرد نشان می دهد. لباس کودکانه مرد عنکبوتی ، با توجه به نیازهای محیط کار و ایمنی فرد، طراحی می‌شوند تا در برابر خطرات محیطی مختلف مقاومت کنند . تراپیست هایی که بر روی کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم کار می کنند معمولاً از تمرین های رفتاری و ذهنی به عنوان ابزارهای درمانی استفاده می کنند. تمرینات ذهنی در هر فرد مبتلا به اوتیسم به کمک دو روش توانبخشی ذهنی و فلورتایم یا بازی درمانی انجام می‌شود.

توانبخشی ذهنی در افراد مبتلا به اوتیسم

مداخلات زودهنگام توسط یک تیم از متخصصین برای درمان کودک مبتلا به اختلال طیف اوتیسم از ضرورت بالایی برخوردار است. این تیم متخصص می تواند شامل کار درمانگر، و یک متخصص فیزیوتراپ باشد. این متخصصین به کمک مراقبت های ویژه به کودک شما در کسب مهارت های زبانی، اجتماعی و مهارت های رفتاری متناسب با سنشان کمک می کنند. اکثر کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم، تحت یک برنامه ی درمانی هدفمند با تمرکز بر کمبودهای زبانی و رفتاری-شناختی قرار می گیرند. این برنامه شامل آموزش-درمانی، گفتار و زبان درمانی، رشد مهارت های حرکتی و بازی و ایجاد ارتباط با همسن و سال های خودشان است.

آموزش های ساختاریافته، ویژه و زود هنگام به آموزش نحوه ی صحبت و ارتباط، بازی با دیگران و مراقبت از خودشان به کودکان کمک می‌کند. برنامه توانبخشی ذهنی درست برای هر کودک مبتلا به اوتیسم شامل یک یا چند مورد از روشهای زیر می‌شود . امکان استفاده از درمان پاسخ محور یا PRT (یک شکل بازی درمانی از تحلیل رفتار کاربردی) توسط کاردرمانگر یا گفتار درمانگر وجود دارد. این روش درمان به آموزش مهارت های زبانی به کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم می پردازد. این روش با تأکید بر رفتارها و واکنشهایی که طیف وسیعی از رفتارهای دیگر فرد را متأثر می‌کند، به رفتارهای مخل کمتر و بهبود مهارتهای اجتماعی، و آموزشی منجر می‌شود.

رفتارهای محوری در کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم شامل ایجاد انگیزه و شکل گیری ارتباط با دیگران می‌شود. هدف این درمان ایجاد تغییرات مثبت در رفتارهای محوری است که منجر به پیشرفت مهارت های ارتباطی، بازی کردن و رفتارهای اجتماعی می‌شود. درمان پاسخ محور معمولا در مطب و یا خانه انجام می‌شود و کارشناسان مرکز مطالعه کودک می توانند به شما در یادگیری اصول درمان پاسخ محور کمک کنند تا بتوانید این کار را در خانه ادامه دهید. هر کسی که در زندگی کودک حضور دارد، تشویق به استفاده هرروزه از این روشهای درمانی می شود.

مدل زودهنگام دنور به یک رویکرد مداخله زودهنگام در کودکان یک تا چهار سال گفته می‌شود که به دنبال تقویت و رشد مهارت های زبانی، اجتماعی، احساسی و شناختی در کودکان و کاهش نشانه های اوتیسم است. کاردرمانگرها، اعضای خانواده یا والدین آموزش دیده می توانند این نوع درمان را در کلینیک یا در زمان بازی های روزانه در خانه انجام دهند. مدل زوهنگام دنور یک روش درمانی مبتنی بر شواهد است که خیلی تحت پژوهش قرار گرفته و نتایج مثبتی نیز به همراه داشته است. گزینه دیگری که برای توانبخشی ذهنی وجود دارد، استفاده از مداخله رشد ارتباط است. این روش رفتار درمانی نسبتاً جدید بر رفتارهای اجتماعی کودکان مبتلا به اوتیسم متمرکز است.

والدین در مقایسه با کاردرمانگرها در استفاده از روش RDI نقش پررنگ تری ایفا می کنند. اهداف مد نظر برای کودکان مبتلا به اوتیسم بعد از ارزیابی اولیه توسط کارشناس تعیین می‌شود. اکثر شخصیت های کارتونی مرد مانند مرد عنکبوتی در بین کودکان مخصوصا پسر بچه ها بسیار محبوب هستند . کودکان برای آشنایی با نحوه ی اجرای درمان باید در یک کارگاه ویژه شرکت کنند و یا یک ویدئوی پنج ساعته را مشاهده کنند. به علاوه والدین ویدئوهایی از خودشان در حال کار با کودکانشان را برای پزشک ارسال می کنند تا نظرات آنها درباره نیاز به اجرای هرگونه تغییر یا ادامه روند درمان بدانند. معمولاً دیده شده که RDI برای کودکان در سنین پایین تر مناسب تر است اما امید است که بتواند روی کودکان بزرگتر هم مؤثر باشد.

سومین روش توانبخشی ذهنی، یعنی درمان ادغام حسی به دنبال تقویت قوه حساسیت بیمار در مقابل موارد تحریک کننده ای است که می تواند کودک را سردرگم کند. اگرچه کاردرمانگر به مشکلاتی مانند صدای بلند، نور زیاد و مشکلات لمسی و حسی خواهد پرداخت و سعی می‌کند که محدودیت های کودک را کاهش دهد، اما نباید اجباری در کار باشد. درمان ادغام حسی به جلسات ویزیت طولانی نیازی نخواهد داشت و اگر درست اجرا شود، به سرعت نتیجه بخش می‌شود. مداخلات ارتباطی، چهارمین روش رفتار درمانی مهم برای افراد مبتلا به اوتیسم است. مدلهای مختلفی برای این منظور استفاده می‌شود اما تمرکز همه در یک نقص بزرگ در همه ی افراد مبتلا به اوتیسم است: کمبود ارتباطات مؤثر .

اگر فرد نتواند ارتباط مؤثری با محیط برقرار کند، نشانه های ناامیدی و برداشت های اشتباه را در او خواهید دید. آموزش مهارت های ارتباطی چه به صورت شفاهی یا با استفاده از ابزار کمکی مثل آیپد، زمینه بروز نیازها و خواسته های فرد را ایجاد می‌کند و وقوع این موضوع تغییر قابل توجهی برای کودک محسوب می‌شود. یادگیری های اجتماعی به کمک مدلسازی، آموزش از دوستان همسن و سال، بازی و موارد دیگر ممکن می‌شود. فلورتایم یک درمان رشد مبتنی بر روابط است که به کودکان اوتیستیک در استفاده از حداکثر توان ارتباطی خود کمک کند. این روش باعث می‌شود تا کودکان در حد خودشان در فعالیت های مختلف حضور داشته باشند.

کودکان در ، نحوه ی ارتباط با دیگران و به اشتراک گذاری را یاد می گیرند. فلورتایم را تقریباً می توان در هر محیطی، از مطب پزشک تا خانه، زمین بازی و … اجرا کرد. کاردرمانگر، معلم یا والدین می توانند بازی درمانی را در هر زمانی و هر مکانی اجرا کنند. کاردرمانگرها نحوه ی جهت دهی به فرزندان برای رفتن هرچه بیشتر به سوی روابط پیچیده را به والدین آموزش می دهند. “باز کردن و بستن دایره روابط” اسمی است که به این فرآیند داده می‌شود و هسته رویکرد بازی درمانی یا فلورتایم را شکل می دهد. فلورتایم گفتار، مهارت حرکتی و شناختی را تقویت نمی کند، بلکه بر رشد احساسی متمرکز است.

• خود تنظیمی و علاقه بیشتر به محیط پیرامون
• دوست پیدا کردن و حضور در روابط جدید
• ایجاد ارتباطات دو طرفه
• ارتباطات پیچیده
• ایده های احساسی
• تفکرات احساسی

این روش به طور کلی، کودکان مبتلا به اوتیسم را تشویق می‌کند که از حداکثر توان خود استفاده کنند و این رویکرد باعث می‌شود تا “اینکه چه کسانی هستند” جایگزین “نتیجه تشخیص پزشکی از آنها” شود. عملکرد فلورتایم چطور است؟ از توضیحات کاردرمانگر ما در کلینیک روشا متوجه خواهید شد که امکان اجرای بازی درمانی در همه جا و هر زمان وجود دارد. کودکان مبتلا به اوتیسم به مداخلات ویژه ای نیاز دارند و اگر به چیزی نیاز نداشته باشند، به ندرت شروع کننده یک ارتباط خواهند بود. بازی درمانی را می توان برای تشویق به تعامل و به اشتراک گذاری، در هر جایی اجرا کرد:

• در خانه
• در حیاط پشتی
• در مطب پزشک
• در مدرسه ابتدایی
• در پیش دبستانی یا مهدکودک
• در زمین بازی
• در سوپرمارکت
• در ماشین
• در وان حمام

فلورتایم را می توان در هر زمانی از روز و با هر کسی مثل والدین، همسن و سالان و خواهر یا برادر انجام داد. کلید بازی درمانی، لذت بردن همه افراد از این فرآیند است، چرا که فلورتایم باید یک تجربه جذاب و مثبت در ایجاد ارتباط باشد و نباید تبدیل به یک منبع ایجاد استرس برای افراد حاضر شود. همانطور که اشاره شد، شش هدف اصلی در بازی درمانی وجود دارد و کودک با دسترسی به هر یک از این اهداف با رشد ذهنی و احساسی مواجه خواهد شد. دانش آموزان از طریق بازی، به تقویت مهارت های ارتباطیشان تشویق می شوند. فلورتایم بر رشد احساسی متمرکز است، اما موقعیتی هم برای تمرین گفتار، رفتارهار شناختی و مهارت های حرکتی به کمک بازی است.

جلسات جدی بازی درمانی سعی خواهد کرد تا همین بازی ها را در محیطی آرام اجرا کند که هر بازی از دو تا پنج ساعت طول می کشد. والدین و پرستاران برای حضور مؤثر در بازی با کودکانشان، پیروی از گفته های آنها و کمک به رشدشان، توسط متخصص بازی درمانی آموزش می بیند. برای خرید لباس مرد آهنی ، به دقت به اندازه‌گیری‌ها و سایزبندی محصول توجه کنید تا بهترین انتخاب را داشته باشید . اگر کودک با کامیون خودش بازی می کند، والدین هم باید همین کار را به همین شیوه انجام دهند. والدین سپس می توانند ماشین اسباب بازی را در جلوی کامیون قرار داده و به بازی، مکالمه هم اضافه کنند و کودک را تشویق به تعامل و پاسخ دادن کنند.

کاردرمانگر و والدین باید راهکارهای کمک به رشد کودک را با پیشرفت او هماهنگ کنند و سطح تعاملی او را بالاتر ببرند. برای مثال هواپیمای مدل و حتی ایده ها و موضوعات تخصصی درسی می تواند به تدریج جایگزین بازی با کامیون شود. به خانواده ها توصیه می‌شود تا اصول بازی درمانی را در زندگی روزمره ی خود بگنجانند. چطور بدانم که فلورتایم (بازی درمانی)، روش درمانی مناسبی برای اوتیسم است یا خیر؟ اگر می خواهید بدانید که آیا بازی درمانی گزینه خوبی برای کودک یا دانش آموزتان هست یا خیر، موارد زیر را در نظر بگیرید:

• مجری این درمان کیست؟
• بازی درمانی در کجا اجرا می‌شود؟
• آیا به ارزیابی اولیه نیاز است و شامل چه مواردی می‌شود؟
• به چند ساعت بازی درمانی در هفته نیاز است؟
• آیا والدین هم برای این کار آموزش می بینند؟
• پیشرفت کودک چطور اندازه گیری می‌شود؟
• تعیین اهداف مد نظر برای کودک چطور خواهد بود؟

درمان کودک مبتلا به اوتیسم به چقدر زمان نیاز دارد؟ این فرآیند معمولا به 25 تا 40 ساعت کار در هفته نیاز دارد که در بین روزهای مختلف تقسیم می‌شود و به طور کلی از یک تا سه سال طول می کشد. مزایای فلورتایم یا بازی درمانی چیست؟ نحوه اجرای فلورتایم چگونه است؟ آیا فلورتایم یک روشتوانبخشی کودکان اوتیسم یک فرآیند جامع است که هدف آن کمک به کودکان مبتلا به اوتیسم برای رسیدن به حداکثر پتانسیل خود است. این فرآیند شامل طیف وسیعی از خدمات است که بر بهبود مهارت های ارتباطی، اجتماعی، رفتاری و حرکتی کودک متمرکز است.

اثربخشی توانبخشی

در مجموع، توانبخشی می تواند نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی کودکان مبتلا به اتیسم و خانواده های آنها ایفا کند. انواع توانبخشی کودکان اوتیسم توانبخشی کودکان اتیسم می تواند به صورت فردی، گروهی یا ترکیبی از این دو ارائه شود. توانبخشی کودکان اتیسم معمولاً از سنین بسیار پایین آغاز می شود و می تواند تا بزرگسالی ادامه داشته باشد. شدت و مدت زمان توانبخشی به نیازهای خاص کودک بستگی دارد. در کنار این خدمات، توانبخشی کودکان اوتیسم همچنین شامل آموزش و حمایت از خانواده ها و سایر مراقبان کودک است. والدین و مراقبان می توانند نقش مهمی در اجرای برنامه توانبخشی کودک داشته باشند.

توانبخشی کودکان اتیسم یک فرآیند جامع است که هدف آن کمک به کودکان مبتلا به اوتیسم برای رسیدن به حداکثر پتانسیل خود است. این فرآیند می تواند شامل طیف وسیعی از خدمات باشد که بر بهبود مهارت های ارتباطی، اجتماعی، رفتاری و حرکتی کودک متمرکز است.  مبتنی بر شواهد است؟ بازی درمانی یک روش مبتنی بر شواهد است و این موضوع با پژوهش های معتبری به اثبات رسیده است. نتایج این پژوهش نشان دهنده ی شواهدی از تأثیر فلورتایم (یا مداخلات در رشد بر مبنای بازی درمانی) بر پیشرفت در مشکلات اساسی کودکان مبتلا به اوتیسم است.