تنها بادگیر گرد جهان در کجا قرار دارد؟

تنها بادگیر گرد جهان، سازه ای که در معماری ایرانی بی همتاست، در استان یزد و به طور دقیق تر در شهرستان بهاباد جای گرفته است. این بادگیر منحصر به فرد، حکایتی شنیدنی از نبوغ و خلاقیت معماران کویرنشین ایران را بازگو می کند.

شهر یزد، با بافت خشتی و کوچه پس کوچه های پر پیچ وخم خود، از دیرباز به عنوان پایتخت بادگیرهای جهان شناخته می شود. در این شهر کویری، صدها بادگیر با اشکال و ابعاد گوناگون، همچون برج هایی سر به فلک کشیده، از بام خانه ها، آب انبارها و مساجد، نویدبخش هوایی خنک و دلپذیر در گرمای طاقت فرسای تابستان هستند. اما در میان این همه تنوع و زیبایی، بادگیری وجود دارد که با هیبت گرد و استوانه ای خود، از تمامی همنوعانش متمایز می شود؛ بادگیری که نه تنها در ایران، بلکه در سراسر جهان نمونه ای مشابه ندارد. این بادگیر یگانه، نه تنها یک شاهکار معماری است، بلکه نمادی از روح نوآوری و قدرت تطبیق پذیری انسان با طبیعت سخت کویر به شمار می رود. ساختار گرد آن، گواهی بر جسارت و خلاقیت معمارانی است که در پی شکستن کلیشه ها و خلق زیبایی های تازه بودند. وقتی به این بادگیر می نگریید، گویی با خود معماری اصیل ایرانی نجوا می کند و داستان هزاران سال زندگی و هوشمندی در دل کویر را روایت می کند. هر بازدیدکننده در کنار این بنای شگفت انگیز، خود را بخشی از این تجربه تاریخی و فرهنگی می یابد، در حالی که نسیم خنکی که از لابه لای دیواره هایش می گذرد، یادآور کارکرد بی نظیر آن در روزگاران گذشته است.

معرفی تنها بادگیر گرد جهان: نگینی در دل بهاباد یزد

همانطور که ذکر شد، تنها بادگیر گرد جهان، نگین معماری کویر، در شهرستان بهاباد، از توابع استان یزد، خودنمایی می کند. این بادگیر نه تنها به دلیل شکل هندسی خاص خود، بلکه به واسطه تاریخچه ای که در دل خود نهفته است، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بنای اصلی که این بادگیر بر روی آن قرار گرفته، خانه ای قدیمی متعلق به دوران قاجار است که امروزه به نام خانه قاجاری حاج علی اکبر رفیعی پور شناخته می شود. این خانه با خشت و گل ساخته شده و سادگی و اصالت معماری کویری را به نمایش می گذارد.

بادگیر بهاباد، با ارتفاعی حدود ۱۸ متر، مانند یک استوانه بلند و باشکوه از میان بافت خشتی خانه سر بر آورده است. این ارتفاع قابل توجه، به بادگیر امکان می دهد تا به بهترین شکل ممکن، بادهای غالب منطقه را جذب کرده و به داخل بنا هدایت کند. در نگاه اول، ممکن است تصور شود که چنین سازه ای تنها برای تهویه هوا کاربرد داشته است، اما بادگیر گرد بهاباد فراتر از یک عملکرد ساده، بیانگر روحیه نوآورانه و زیبایی شناسانه معمار آن است. در دورانی که غالب بادگیرها به شکل های چندوجهی (چهارطرفه، هشت طرفه) ساخته می شدند، خلق یک بادگیر گرد، نشان از جسارت و تمایل به شکستن قالب های مرسوم داشته است. این بادگیر، شاید پیامی از سوی معماران آن دوره باشد که هنر و مهندسی را فراتر از صرفِ کاربری می دانستند و به دنبال خلق اثری ماندگار و چشم نواز بودند.

مالکیت این خانه قاجاری در گذشته به مسجد مجاور وقف شده بود. با گذشت زمان و نیاز به حفظ این میراث ارزشمند، با رایزنی های صورت گرفته و تخصیص اعتبارات لازم، عملیات مرمت و احیای آن آغاز شد. سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با همکاری موسسه عام المنفعه آبادگستر بهاباد، برنامه ریزی کرده اند که این بنای تاریخی نه تنها از تخریب در امان بماند، بلکه به یک مرکز پویا و کاربردی تبدیل شود. این پروژه، شامل تبدیل خانه قاجاری بادگیر گرد به محلی برای آموزش، تولید و فروش صنایع دستی محلی است. این اقدام نه تنها به حفظ بنا کمک می کند، بلکه با ایجاد فرصت های شغلی برای بیش از ۷۰ نفر از بومیان منطقه، رونق اقتصادی و فرهنگی را نیز برای بهاباد به ارمغان خواهد آورد. این تلاش ها نشان می دهد که چگونه یک اثر معماری می تواند از یک بنای منفعل تاریخی، به یک قلب تپنده برای توسعه پایدار تبدیل شود و زندگی جدیدی را در رگ های یک منطقه تاریخی به جریان اندازد.

معماری و شگفتی بادگیر گرد: رمزگشایی از کارکردها

بادگیرها، سازه هایی برج مانند هستند که از قرن ها پیش، راه حلی هوشمندانه برای تهویه مطبوع در مناطق گرم و خشک ایران بوده اند. این برج های خشتی یا آجری، هوای تازه و خنک را از بیرون به داخل ساختمان مکش کرده و در مقابل، هوای گرم و آلوده را به بیرون هدایت می کنند. عملکرد بادگیرها بر پایه اصول فیزیکی ساده ای چون اختلاف فشار و جریان همرفتی هوا بنا شده است. باد از دهانه های تعبیه شده در بالای بادگیر وارد می شود، سپس توسط تیغه های داخلی به سمت پایین و به داخل فضای مورد نظر (مانند زیرزمین یا اتاق های همکف) هدایت می گردد. در همین حین، هوای گرم و راکد داخل بنا که سبک تر است، از طریق دهانه های دیگر بادگیر یا مجاری تعبیه شده، به سمت بالا حرکت کرده و به بیرون رانده می شود، و این چرخه به طور مداوم تکرار می گردد.

در مورد بادگیر گرد بهاباد، تفاوت در شکل، پرسش هایی را در مورد کارکرد آن مطرح می کند. در حالی که بادگیرهای چندوجهی (چهارطرفه یا هشت طرفه) با زوایای تیز خود، قابلیت بیشتری در دریافت باد از جهات مختلف و هدایت مؤثرتر آن به داخل دارند، بادگیر گرد مکش باد را به شکلی متفاوت انجام می دهد. بررسی ها نشان می دهد که بادگیرهای گرد ممکن است در مقایسه با بادگیرهای چندضلعی، قدرت مکش کمتری داشته باشند. این کاهش راندمان احتمالی، این سوال را مطرح می کند که چرا معماران در دوران قاجار دست به ساخت چنین سازه ای زده اند؟

دلایل احتمالی متعددی برای انتخاب ساختار گرد در این بادگیر وجود دارد که بیشتر آن ها به جنبه های غیرکارکردی معماری بازمی گردد:

• خلاقیت و نوآوری معمار: ممکن است معمار این بنا، فردی با ذهن خلاق و آوانگارد بوده که قصد داشته است با شکستن هنجارهای رایج معماری زمان خود، اثری منحصر به فرد و یادمانی از نبوغ خود به جا بگذارد. این بادگیر می تواند تجلی یک ایده شخصی و خارج از عرف باشد.
• زیبایی شناسی و تمایز: شکل گرد بادگیر، از نظر بصری بسیار چشمگیر و متفاوت است. در شهری مانند یزد که مملو از بادگیرهای متعارف است، یک بادگیر گرد به راحتی می تواند توجه ها را به خود جلب کند و به عنوان نمادی از زیبایی و تفاوت در نظر گرفته شود. این انتخاب می توانسته به منظور افزودن به شکوه و اعتبار خانه باشد.
• سازگاری با شرایط خاص محلی: اگرچه کمتر محتمل است، اما ممکن است در منطقه بهاباد، الگوهای وزش باد خاصی وجود داشته که معمار را به سمت طراحی گرد سوق داده باشد. اگرچه بادگیرهای چهارطرفه بهترین عملکرد را در جذب باد از هر جهت دارند، اما ممکن است در شرایط خاص، این شکل هم کارایی مطلوبی را ارائه می داده است.

با این حال، آنچه مسلم است این است که ساخت بادگیر گرد بهاباد، بیش از آنکه به بهینه سازی عملکردی بینجامد، بیانگر یک رویکرد هنری و تجربی در معماری کویری است. این سازه، به ما یادآوری می کند که معماری ایرانی تنها به دنبال کارایی نبوده، بلکه همیشه زیبایی، نوآوری و پیوند با هویت انسانی را در خود جای داده است.

تاریخچه بادگیر در ایران: ریشه های یک سازه کهن

بادگیر، این عنصر شگفت انگیز معماری ایرانی، بیش از یک سازه برای تهویه هواست؛ آن نمادی از هوش و سازگاری انسان کویرنشین است که با کمترین امکانات و با بهره گیری از نیروی طبیعت، محیط زندگی خود را دلپذیر می ساخت. بادگیرها برج هایی هستند که در گذشته بر فراز خانه ها، آب انبارها و حتی دهانه های معادن ساخته می شدند تا هوای تازه را به داخل فضاها هدایت کرده و هوای گرم و کهنه را به بیرون برانند.

قدمت بادگیرها در ایران به هزاران سال پیش بازمی گردد. اگرچه تاریخ دقیق پیدایش آن در هاله ای از ابهام است، اما یافته های باستان شناسی حاکی از ریشه های عمیق این فناوری در فلات ایران است. برخی باستان شناسان با کشف دودکش های بدون خاکستر در ویرانه های آتشکده های ایرانی متعلق به حدود ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد، گمان می برند که این سازه ها در واقع اجداد بادگیرهای امروزی بوده اند و ایرانیان را مخترع اصلی این سیستم تهویه می دانند. این دودکش ها، که عملکردی شبیه به بادگیر داشته اند، شاهدی بر نبوغ مهندسی ایرانیان باستان در مدیریت اقلیم و تهویه فضاهای داخلی است.

در مقابل، برخی دیگر از پژوهشگران به نقاشی های دیواری مصر باستان با قدمت ۱۳۰۰ سال قبل از میلاد اشاره می کنند که اشکال مثلثی شکلی را بر بام محل اقامت فرعون نشان می دهد و معتقدند که این سازه ها اولین نمونه های بادگیر بوده اند و مصریان را مبتکر این بناها می دانند. با این حال، شواهد تاریخی و تداوم استفاده از بادگیرها در معماری سنتی ایران به شکلی گسترده تر و پیچیده تر، کفه ترازو را به سمت خاستگاه ایرانی آن سنگین تر می کند.

در ایران، قدیمی ترین بادگیرهای برجای مانده ای که می توان به آنها اشاره کرد، شامل بادگیر مدرسه غیاثیه خرگرد در خراسان است که به دوره تیموریان (قرن نهم هجری شمسی) تعلق دارد. همچنین، بادگیر مسجد جامع یزد که قدمت آن به قرن نهم هجری شمسی می رسد، از دیگر نمونه های کهن و مهم به شمار می رود؛ اگرچه سازه اصلی و بادگیر آن در طول قرون متمادی بارها مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته اند.

بادگیرها نقش محوری در زندگی روزمره مردمان کویرنشین پیش از دوران مدرن ایفا می کردند. در تابستان های سوزان که دمای هوا به مرز تحمل می رسید، این سازه ها با به جریان انداختن هوای خنک، زندگی را در خانه ها و کارگاه ها ممکن می ساختند. آنها تنها ابزاری برای خنک سازی نبودند، بلکه به بخشی جدایی ناپذیر از هویت معماری مناطق کویری تبدیل شده بودند و به خانه ها روح می بخشیدند. تصور زندگی در یزد، کاشان یا کرمان بدون وجود این برج های هوشمندانه، بسیار دشوار است.

تنوع بادگیرهای ایران: شاهکارهایی از مهندسی اقلیمی

معماری بادگیر در ایران، تنها به یک شکل محدود نمی شود؛ بلکه تنوع و خلاقیت در طراحی آن ها، بیانگر درک عمیق معماران از اقلیم های مختلف و نیازهای متفاوت مناطق بوده است. این تنوع، بادگیرها را به شاهکارهایی از مهندسی اقلیمی تبدیل کرده که هر یک ویژگی های خاص خود را دارند:

بادگیر یزدی: نماد شهر کویری

بادگیر یزدی، شناخته شده ترین نوع بادگیر و نماد شهر یزد است. این بادگیرها از نظر ساختار بسیار پیچیده هستند و معمولاً به صورت چهارطرفه یا هشت طرفه ساخته می شوند. آنها دارای ارتفاعی چشمگیر و ظاهری بزرگ تر هستند که به آنها امکان می دهد تا باد را از هر جهتی دریافت کرده و به داخل ساختمان هدایت کنند. بلندترین بادگیر جهان، با ارتفاع خیره کننده ۳۳.۳۵ متر، در باغ دولت آباد یزد قرار دارد و نمونه ای مثال زدنی از عظمت و کارایی بادگیرهای یزدی است.

بادگیر اردکانی: سادگی و کارایی

بادگیر اردکانی که بیشتر در منطقه اردکان یزد مشاهده می شود، در مقایسه با بادگیر یزدی، ساختاری ساده تر دارد. این بادگیرها عمدتاً به صورت یک طرفه و در جهت باد غالب منطقه (شمال یا شمال غربی) ساخته می شدند. به دلیل سادگی در طراحی و ساخت، بادگیرهای اردکانی از نظر اقتصادی مقرون به صرفه تر بودند و می توانستند به راحتی در هر اتاقی تعبیه شوند. ارتفاع آنها معمولاً بین ۵ تا ۱۰ متر است.

بادگیر کرمانی: سازه ای بومی برای تهویه

بادگیر کرمانی نیز نوعی بادگیر ساده است که در استان کرمان رواج داشته و اغلب در خانه های طبقه متوسط و فرودست جامعه مورد استفاده قرار می گرفته است. این بادگیرها عمدتاً از خشت و گل ساخته شده و اگرچه از نظر ظاهری شباهت هایی به بادگیرهای یزدی دارند، اما در جزئیات ساختار و عملکرد، تفاوت هایی با آنها دیده می شود. بادگیرهای کرمانی، که ارتفاعی بین ۴ تا ۲۰ متر دارند، در آب انبارها نیز کاربرد فراوانی داشته اند و با فرآیند تبخیر آب، به خنک سازی فضا کمک می کردند. حمام گنجعلی خان و عمارت چهلستون کرمان، از معروف ترین نمونه هایی هستند که از بادگیرهای کرمانی بهره برده اند.

بادگیر چپقی: نوآوری در سیرجان

بادگیر چپقی، نوعی خاص از بادگیر است که ظاهری شبیه به دودکش کشتی دارد. این بادگیرها بیشتر در شهرستان سیرجان در استان کرمان ساخته می شدند و نمونه های آن را می توان در خانه های قدیمی این منطقه یافت. یکی از معروف ترین بادگیرهای چپقی سیرجان، توسط معماری به نام سید محمد شجاعی طراحی و ساخته شده است که نشان از روحیه نوآوری در معماری بومی دارد.

بادگیر دو طبقه: اوج خلاقیت مهندسی

بادگیر دو طبقه، اوج خلاقیت و مهندسی در طراحی بادگیرهاست. در این نوع بادگیر، ابتدا یک بادگیر بزرگ با دهانه و تیغه های معمولی ساخته شده و سپس یک بادگیر باریک تر و مستقل، با ارتفاع یک تا دو متر، در قسمت مرکزی آن بنا می شود. این ساختار دوگانه، استقلال عملکرد هر طبقه را تضمین می کند، به این معنی که آسیب دیدن یک قسمت، بر عملکرد دیگری تأثیر نمی گذارد. این بادگیرها قادرند باد را از ارتفاعات مختلف به داخل ساختمان هدایت کنند. بزرگترین بادگیر دو طبقه ایران، با ۱۸ متر ارتفاع و ۱۹ دریچه تنظیم هوا، در عمارت آقازاده ابرکوه یزد قرار دارد و نمونه ای درخشان از مهندسی دقیق و زیبایی شناسی در کنار هم است.

در میان تمامی این تنوع ها، تنها بادگیر گرد جهان در بهاباد یزد به عنوان یک استثناء بی نظیر می درخشد. این بادگیر، نه تنها به دلیل کارکرد اقلیمی خود، بلکه به خاطر شکستن الگوهای رایج و پرداختن به یک فرم هندسی کمتر مرسوم، جایگاه ویژه ای در فهرست شاهکارهای معماری ایرانی دارد. این بادگیر به تنهایی، داستانی از تکامل معماری، از کارایی صرف تا تلفیق با هنر و نوآوری را روایت می کند.

یزد: پایتخت بادگیرهای جهان و گنجینه معماری

شهر یزد، با ثبت جهانی در یونسکو، نه تنها به عنوان یک شهر تاریخی، بلکه به دلیل غنای بی نظیر معماری کویری و به ویژه تعداد و تنوع بادگیرهایش، به درستی عنوان «پایتخت بادگیرهای جهان» را از آن خود کرده است. گشتی در کوچه پس کوچه های خشتی این شهر، شما را به دنیایی از بادگیرهای باشکوه و بی همتا می برد که هر یک قصه ای از گذشته و نبوغ ایرانیان را بازگو می کنند. یزد، شهری است که در آن، هر بنا با بادگیر خود، یک اثر هنری و مهندسی مستقل به شمار می رود.

در میان هزاران بادگیر که در یزد و اطراف آن پراکنده اند، برخی به دلیل ارتفاع، ابعاد، یا ویژگی های خاص خود، شهرت جهانی یافته اند. بازدید از این سازه ها، تجربه ای بی نظیر از آشنایی با معماری پایدار و اقلیمی ایران را به ارمغان می آورد:

• بادگیر باغ دولت آباد: این بادگیر با ارتفاع ۳۳.۳۵ متر، نه تنها بلندترین بادگیر ایران، بلکه بلندترین بادگیر در کل جهان است. عظمت و شکوه آن در کنار زیبایی باغ، هر بیننده ای را محو خود می کند.
• بادگیر مسجد جامع یزد: بر فراز مسجد جامع تاریخی یزد، بادگیری خودنمایی می کند که علاوه بر نقش تهویه، به زیبایی و معنویت این بنای مذهبی نیز می افزاید.
• آب انبار شش بادگیر: این آب انبار، با شش بادگیر فعال در اطراف خود، نمادی از هوشمندی در ذخیره و خنک نگه داشتن آب در دل کویر است. ترکیب این شش بادگیر، چشم اندازی بی نظیر ایجاد کرده است.
• بادگیر سه طبقه باغ صدری تفت: در باغ صدری تفت، نزدیک یزد، بادگیری با ساختار سه طبقه وجود دارد که پیچیدگی های معماری را به بهترین شکل به نمایش می گذارد.
• آب انبار پنج بادگیر امیرچخماق (زورخانه صاحب الزمان): در مجموعه تاریخی امیرچخماق، این آب انبار با پنج بادگیر خود، نمونه ای دیگر از کارایی و زیبایی بادگیرها در کنار بناهای عام المنفعه است.
• آب انبار هفت بادگیر عصرآباد: این آب انبار با تعداد بادگیرهای بیشتر، نشان دهنده اهمیت روزافزون این سازه ها در مناطق کویری است.

و در این میان، نباید از تنها بادگیر گرد جهان در بهاباد غافل شد. این بادگیر، به عنوان یک مورد خاص و منحصر به فرد، جایگاه ویژه ای در این فهرست دارد. آن به ما یادآور می شود که در اوج هنر و مهندسی، همیشه فضایی برای نوآوری و خلق اثری متفاوت وجود داشته است. بازدید از بهاباد و مشاهده این بادگیر یگانه، فرصتی است تا با یکی از شگفت انگیزترین جنبه های معماری کویری ایران آشنا شوید و از نزدیک، لمس کنید که چگونه گذشتگان ما با خلاقیت خود، زندگی را در شرایط سخت ممکن می ساختند.

حفظ و مرمت این بناها، نه تنها به معنای نگهداری از سنگ و خشت است، بلکه به معنای حفظ داستان ها، دانش و روحی است که در تک تک آجرها و خشت های آن ها نهفته است. این بناها، میراثی گرانبها هستند که به نسل های آینده، هویت، ریشه ها و افتخارات معماری ایرانی را می آموزند.

افق های تازه برای بادگیر گرد بهاباد: از مرمت تا حیات نوین

تنها بادگیر گرد جهان در بهاباد، با پشتوانه تاریخ و معماری منحصربه فردش، امروزه نه تنها یک بنای تاریخی، بلکه نمادی از برنامه های آینده نگر برای احیای میراث فرهنگی است. پس از سال ها گذر زمان و فرسودگی که بر پیکر این خانه قاجاری و سازه های مجاور آن همچون مسجد، ساباط و زورخانه وارد شده بود، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری با همکاری نهادهای محلی، گامی بزرگ برای مرمت و بازآفرینی آن برداشته است.

پروژه های مرمتی دقیق و کارشناسی شده، با هدف حفظ اصالت بنا و در عین حال آماده سازی آن برای کاربری های جدید، در حال اجرا هستند. این عملیات، شامل استحکام بخشی سازه، بازسازی قسمت های آسیب دیده با مصالح سنتی و با رعایت اصول معماری اصیل منطقه است. نگاهی به این فرآیند، نشان می دهد که چگونه می توان با سرمایه گذاری فرهنگی، جان تازه ای به بناهای کهن بخشید و آنها را از یک ویرانه به یک مرکز پویا تبدیل کرد.

جذاب ترین بخش از آینده بادگیر گرد بهاباد، برنامه ریزی برای تبدیل خانه قاجاری به یک مرکز جامع آموزش، تولید و فروش صنایع دستی است. این طرح، فراتر از یک مرمت ساده، به دنبال ایجاد یک قطب فرهنگی و اقتصادی در شهرستان بهاباد است. این مرکز به عنوان مکانی برای:

• آموزش هنرهای سنتی: محلی برای آموزش و انتقال دانش ساخت صنایع دستی بومی به نسل های جوان.
• تولید صنایع دستی: کارگاهی برای تولید محصولات هنری و دست ساز توسط هنرمندان محلی.
• فروش محصولات: بازاری برای عرضه و فروش صنایع دستی تولید شده، که به اقتصاد محلی کمک شایانی می کند.

با راه اندازی این مرکز، پیش بینی می شود برای بیش از ۷۰ نفر از افراد بومی منطقه، فرصت های شغلی مستقیم و غیرمستقیم ایجاد شود. این موضوع، تأثیر بسزایی بر بهبود معیشت خانواده ها و جلوگیری از مهاجرت روستاییان به شهرها خواهد داشت. همچنین، این مرکز بهاباد را به مقصدی جدید برای گردشگران علاقه مند به صنایع دستی و معماری سنتی ایران تبدیل خواهد کرد و به این ترتیب، جایگاه آن را در نقشه گردشگری یزد تقویت می کند.

این رویکرد جامع، نمادی از یک توسعه پایدار است که در آن، حفظ میراث فرهنگی با توسعه اقتصادی و اجتماعی منطقه پیوند می خورد. بادگیر گرد بهاباد، دیگر تنها یک سازه خنک کننده نیست، بلکه به قلب تپنده ای برای احیای فرهنگ، هنر و اقتصاد محلی تبدیل شده است. دیدن این تحول، الهام بخش است و نشان می دهد که با نگاهی نوین و برنامه ریزی دقیق، می توان به بناهای تاریخی، حیاتی دوباره بخشید و آنها را از نمادهای گذشته، به مولفه های فعال در آینده تبدیل کرد.

نتیجه گیری: میراثی جاودان در دل کویر

تنها بادگیر گرد جهان در بهاباد یزد، بیش از یک سازه معماری است؛ آن نمادی از استقامت، خلاقیت و هوش ایرانیان در تطبیق با شرایط سخت محیطی است. در میان هزاران بادگیر که شهر یزد را به پایتخت بادگیرهای جهان تبدیل کرده اند، این بادگیر منحصر به فرد با شکل گرد خود، داستانی از نوآوری و تمایل به شکستن کلیشه ها را روایت می کند.

از ریشه های کهن بادگیرها در فلات ایران و بحث های تاریخی بر سر خاستگاه آنها، تا معرفی انواع گوناگون این سازه های شگفت انگیز در نقاط مختلف کشور، همواره شاهد نبوغ و مهارت مهندسان و معماران ایرانی بوده ایم. بادگیرهای یزدی با عظمت و پیچیدگی شان، بادگیرهای اردکانی با سادگی و کارایی شان، بادگیرهای کرمانی با بومی گرایی شان، بادگیرهای چپقی با فرم متفاوتشان و بادگیرهای دو طبقه با اوج مهندسی شان، همگی قطعاتی از پازل معماری اقلیمی ایران هستند. اما بادگیر گرد بهاباد، با تمام تفاوت های کارکردی خود، در این میان چون نگینی یگانه می درخشد که بیشتر از آنکه کارکردی صرفاً مهندسی داشته باشد، بیانگر یک رویکرد هنری و تجربی است.

امروز، با تلاش هایی که برای مرمت و احیای خانه قاجاری میزبان این بادگیر صورت گرفته، افق های تازه ای برای آن گشوده شده است. تبدیل این بنا به مرکز آموزش، تولید و فروش صنایع دستی، نه تنها به حفظ این میراث گرانبها کمک می کند، بلکه با ایجاد فرصت های شغلی و رونق اقتصادی، به توسعه پایدار شهرستان بهاباد نیز یاری می رساند. این گام ها، نشان دهنده درک عمیق از ارزش میراث فرهنگی و پتانسیل آن برای تبدیل شدن به موتور محرک توسعه است. در پایان، بازدید از تنها بادگیر گرد جهان، تنها یک سفر تاریخی نیست، بلکه تجربه ای عمیق از فهم هویت معماری ایران و لمس روح زمان در دل کویر است. این بنا ما را به حفظ و نگهداری از این گنجینه های ارزشمند فرا می خواند تا داستان های آنها برای نسل های آینده نیز روایت شود.