خلاصه کاربردی کتاب احیاء خاک های آلوده (صیدمحمدی، قهرمانی)

خلاصه کتاب احیاء خاک های آلوده ( نویسنده عبدالمطلب صیدمحمدی، اسماعیل قهرمانی )

کتاب احیاء خاک های آلوده اثر دکتر عبدالمطلب صیدمحمدی و دکتر اسماعیل قهرمانی، گنجینه ای از دانش و تجربه های عملی در مواجهه با یکی از پیچیده ترین بحران های زیست محیطی معاصر است. این اثر که توسط انتشارات سپهر دانش به چاپ رسیده، راهنمایی جامع برای درک ریشه های آلودگی خاک و آموختن روش های نوین و مؤثر برای پاکسازی آن به شمار می رود.

آلودگی خاک، معضلی جهانی است که در سکوت، سلامت زمین و هر آنچه بر آن می بالد را به مخاطره می اندازد. از بقایای صنعتی و کشاورزی گرفته تا مواد شیمیایی و سمی، خاک های ما بیش از پیش نیازمند توجه و مراقبت هستند. در این میان، دانش و راهکارهای عملی برای احیای این بستر حیات، اهمیتی حیاتی پیدا می کند. کتاب احیاء خاک های آلوده، گویی دست ما را می گیرد و در مسیری پرچالش اما امیدبخش، از شناسایی آلاینده ها تا اجرای پیشرفته ترین روش های پاکسازی خاک، همراهی می کند. این کتاب، نه تنها به تشریح روش های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی می پردازد، بلکه خواننده را با عمق این چالش ها و اهمیت انتخاب راهکاری صحیح و متناسب با هر نوع آلودگی آشنا می سازد.

چرا احیای خاک های آلوده اهمیت حیاتی دارد؟

زمین، بستر حیات و شریان اصلی تأمین غذا و اکسیژن برای موجودات زنده است. اما سال هاست که این بستر حیاتی، تحت فشار فزاینده ای از سوی فعالیت های انسانی قرار گرفته است. انتشار بی رویه مواد شیمیایی، پسماندهای صنعتی، آفت کش ها و مواد نفتی، خاک ها را به تدریج از قابلیت های زیستی شان تهی کرده و آن ها را به مخزنی از آلاینده های سمی تبدیل می سازد. اثرات مخرب این آلودگی ها، از کاهش حاصلخیزی خاک و تهدید امنیت غذایی آغاز شده و تا آلودگی آب های زیرزمینی، انتقال آلاینده ها به زنجیره غذایی و بروز بیماری های مزمن در انسان گسترش می یابد. تصور کنید خاک، این موجود زنده و پویا، چگونه می تواند با انباشت فلزات سنگین یا هیدروکربن ها، توانایی خود را برای پرورش گیاهان و تصفیه آب از دست بدهد. اینجاست که اهمیت حیاتی احیای خاک های آلوده خود را نشان می دهد؛ فرآیندی که نه تنها به معنای پاکسازی فیزیکی یا شیمیایی زمین است، بلکه به منزله بازگرداندن حیات و امید به آن تلقی می شود. دسترسی به منابعی جامع و کاربردی که به شیوه ای علمی و در عین حال قابل درک، راهکارهای مقابله با این معضل را تشریح کنند، ضروری است. کتاب احیاء خاک های آلوده دقیقاً در پاسخ به این نیاز مبرم شکل گرفته و چشم اندازی روشن از مسیرهای پیش رو برای احیای زمین ارائه می دهد.

مروری بر ساختار و محتوای اصلی کتاب: خلاصه فصول کلیدی

این کتاب، سفری هوشمندانه به دنیای خاک های آلوده است که فصل به فصل، لایه های پیچیده این موضوع را باز می کند و به خواننده دیدگاهی جامع و کاربردی می بخشد.

شناخت آلاینده ها و راهکارهای ورود به خاک

در ابتدای این سفر، کتاب ما را با انواع آلاینده هایی آشنا می سازد که می توانند خاک را تهدید کنند. گویی در یک کارگاه آموزشی، خواننده می آموزد چگونه فلزات سنگین (مانند سرب، کادمیوم و جیوه)، هیدروکربن های نفتی (مانند بنزن و تولوئن)، آفت کش ها و علف کش ها، و حتی آلاینده های رادیواکتیو، هر کدام به شیوه ای خاص، خاک را به زندانی برای خود تبدیل می کنند. این بخش از کتاب، مانند یک کارآگاه محیط زیست، به بررسی منابع اصلی تولید این آلاینده ها می پردازد: از صنایع سنگین و معادن، تا فعالیت های کشاورزی و دفع نامناسب فاضلاب های شهری و صنعتی. تصور کنید چگونه یک نشت کوچک نفت از یک لوله شکسته، می تواند کیلومترها خاک را آلوده کند و تا سال ها اثرات خود را بر جای بگذارد. علاوه بر این، مسیرهای نفوذ آلاینده ها به خاک، از جمله از طریق رواناب ها، نفوذ از مخازن زیرزمینی و ته نشینی از هوا، به تفصیل شرح داده می شوند. این فصل با ارائه روش های اولیه شناسایی و ارزیابی سطح آلودگی در خاک، مانند نمونه برداری و آزمایش های مقدماتی، خواننده را برای قدم های بعدی در فرآیند احیا آماده می سازد. درک این مفاهیم بنیادی، کلیدی برای هرگونه اقدام مؤثر در زمینه پاکسازی خاک است.

اصول و روش های احیای فیزیکی خاک

زمانی که آلودگی به سطوح بالا می رسد و راهکارهای زیستی یا شیمیایی به تنهایی کافی نیستند، پای روش های احیای فیزیکی به میان می آید. این روش ها، بیشتر بر جداسازی، انتقال یا محصور کردن آلاینده ها تمرکز دارند و رویکردی مستقیم و غالباً سریع تر را ارائه می دهند. کتاب به خوبی مفهوم کلی احیای فیزیکی را تبیین می کند و سپس به تشریح جزئیات روش های مهم این حوزه می پردازد.

یکی از روش های شناخته شده، حفاری و دفن (Excavation and Landfilling) است. این روش شامل برداشتن خاک آلوده از محل و انتقال آن به محل های دفن زباله های کنترل شده یا دفن ایمن است. مزیت اصلی آن، سرعت و اطمینان از حذف آلاینده ها از سایت آلوده است. اما در کنار این مزایا، معایبی نیز دارد؛ از جمله هزینه های بالا برای حفاری، حمل و نقل و دفن، و همچنین احتمال آلودگی در سایت های دفن زباله در بلندمدت. گویی با این روش، ما آلودگی را از یک نقطه به نقطه دیگر منتقل می کنیم، نه اینکه آن را از بین ببریم.

روش دیگر، شستشوی خاک (Soil Washing) است. در این روش، خاک آلوده با آب یا محلول های شیمیایی شسته می شود تا آلاینده ها از ذرات خاک جدا شوند. اصول کار این است که آلاینده ها به محلول شستشو منتقل شده و سپس این محلول تصفیه می شود. شستشوی خاک برای حذف فلزات سنگین و برخی ترکیبات آلی مؤثر است و می تواند حجم زیادی از خاک را در زمان نسبتاً کوتاهی پاکسازی کند. با این حال، نیاز به تصفیه آب پساب و مدیریت لجن های حاوی آلاینده ها از چالش های اصلی آن محسوب می شود.

تثبیت فیزیکی (Physical Stabilization/Solidification) روشی است که هدف آن کاهش تحرک آلاینده ها در خاک است، نه حذف آن ها. در این روش، مواد افزودنی مانند سیمان، آهک یا خاک رس به خاک آلوده اضافه می شوند تا آلاینده ها را در ماتریکس جامد محصور کنند. این کار باعث می شود آلاینده ها کمتر قابلیت نفوذ به آب های زیرزمینی یا انتشار در محیط را داشته باشند. این روش برای فلزات سنگین و برخی مواد آلی مفید است و به پایداری طولانی مدت خاک کمک می کند.

استخراج بخار (Vapor Extraction) بیشتر برای پاکسازی خاک های آلوده به آلاینده های فرار مانند ترکیبات نفتی سبک (VOCs) کاربرد دارد. در این روش، با ایجاد خلاء در زیر سطح خاک، آلاینده های فرار به فاز گازی تبدیل شده و از خاک استخراج می شوند. سپس این بخارات جمع آوری و تصفیه می شوند. این روش به ویژه برای آلودگی های عمیق تر مناسب است، اما کارایی آن به میزان فراریت آلاینده و نفوذپذیری خاک بستگی دارد.

در نهایت، جداکننده مکانیکی (Mechanical Separation) روشی است که بر اساس تفاوت در اندازه، چگالی یا سایر ویژگی های فیزیکی ذرات خاک و آلاینده ها عمل می کند. با استفاده از تجهیزاتی مانند الک، سیکلون ها یا جداکننده های گرانشی، ذرات آلوده از ذرات پاک تفکیک می شوند. این روش اغلب به عنوان پیش درمانی برای کاهش حجم خاک آلوده قبل از اعمال سایر روش ها به کار می رود و می تواند در مقیاس بزرگ مؤثر باشد.

اصول و روش های احیای شیمیایی خاک

روش های احیای شیمیایی، با تکیه بر واکنش های شیمیایی، هدفشان تغییر ساختار آلاینده ها یا کاهش تحرک آن ها در خاک است. این بخش از کتاب، خواننده را به دنیای پیچیده اما کارآمد واکنش های شیمیایی در بستر خاک دعوت می کند.

یکی از قدرتمندترین روش ها، اکسیداسیون/کاهش شیمیایی (Chemical Oxidation/Reduction) است. در اکسیداسیون، مواد شیمیایی اکسیدکننده قوی مانند پراکسید هیدروژن، پرمنگنات یا ازون به خاک تزریق می شوند تا آلاینده های آلی را به ترکیبات کمتر سمی و پایدارتر (مانند دی اکسید کربن و آب) تبدیل کنند. در کاهش شیمیایی، آلاینده ها با استفاده از عوامل کاهنده به فرم های کمتر سمی تبدیل می شوند. این روش ها به ویژه برای آلاینده های آلی مقاوم و فلزات سنگین در برخی فرم ها مؤثر هستند. قدرت این روش در تخریب کامل آلاینده ها نهفته است، اما نیاز به کنترل دقیق شرایط و مدیریت محصولات جانبی واکنش دارد.

تثبیت شیمیایی (Chemical Stabilization)، مشابه تثبیت فیزیکی، به دنبال کاهش تحرک آلاینده هاست، اما این بار با استفاده از مواد شیمیایی که با آلاینده ها واکنش داده و آن ها را به فرم های نامحلول یا غیرفعال تبدیل می کنند. برای مثال، برای فلزات سنگین، ممکن است از آهک یا فسفات استفاده شود که با فلزات ترکیب شده و کمپلکس های پایدار تشکیل می دهند. این روش یک راهکار بلندمدت برای کاهش ریسک آلودگی آب و خاک است.

استخراج شیمیایی (Chemical Extraction)، که گاهی به آن شستشو با حلال های شیمیایی نیز گفته می شود، شامل استفاده از محلول هایی با قابلیت انحلال بالا (مانند اسیدها، بازها، یا سورفکتانت ها) برای جداسازی آلاینده ها از خاک است. این محلول ها به خاک تزریق می شوند، آلاینده ها را حل کرده و سپس محلول آلاینده دار از خاک جمع آوری و تصفیه می شود. این روش برای آلاینده های مختلفی از جمله فلزات سنگین، ترکیبات نفتی و آفت کش ها کاربرد دارد، اما انتخاب حلال مناسب و مدیریت پساب حاوی آلاینده ها از چالش های آن به شمار می رود.

در نهایت، خنثی سازی (Neutralization) روشی است که برای تنظیم pH خاک های اسیدی یا بازی به کار می رود. خاک های با pH نامناسب می توانند بر قابلیت دسترسی آلاینده ها و فعالیت میکروارگانیسم ها تأثیر بگذارند. با افزودن مواد اسیدی (مانند اسید سولفوریک) یا بازی (مانند آهک) به خاک، pH به محدوده بهینه تنظیم می شود که می تواند به کاهش تحرک برخی آلاینده ها و بهبود شرایط برای سایر روش های احیا کمک کند.

احیای خاک، تنها پاکسازی یک محیط آلوده نیست؛ این یک تعهد عمیق به نسل های آینده و بازگرداندن تپش حیات به قلب زمین است.

اصول و روش های احیای بیولوژیکی خاک (زیست پالایی/Bioremediation)

یکی از جذاب ترین و دوستدار محیط زیست ترین رویکردها در احیای خاک، زیست پالایی (Bioremediation) است. این بخش از کتاب، ما را با دنیای میکروسکوپی میکروارگانیسم ها و قدرت شگفت انگیز گیاهان در پاکسازی محیط زیست آشنا می کند. اصول زیست پالایی بر این پایه استوار است که موجودات زنده، به ویژه باکتری ها، قارچ ها و گیاهان، می توانند آلاینده ها را تجزیه، تبدیل یا جذب کرده و آن ها را از خاک حذف کنند یا به فرم های بی ضرر تبدیل نمایند.

زیست تخریب (Biodegradation) شاخه اصلی زیست پالایی است که در آن میکروارگانیسم ها از آلاینده های آلی به عنوان منبع غذا یا انرژی استفاده کرده و آن ها را به محصولات نهایی بی خطر مانند دی اکسید کربن و آب تجزیه می کنند. این فرآیند، شبیه به هضم مواد غذایی توسط بدن موجودات زنده است. برای افزایش سرعت زیست تخریب، می توان شرایط محیطی خاک (مانند اکسیژن، رطوبت، دما و مواد مغذی) را بهینه کرد. این روش برای آلاینده های نفتی و برخی آفت کش ها بسیار مؤثر است.

در مواقعی که جمعیت میکروارگانیسم های بومی خاک برای مقابله با آلاینده ها کافی نیست، زیست تقویت (Bioaugmentation) به کار می رود. در این روش، سویه های خاصی از میکروارگانیسم ها که توانایی بالایی در تجزیه آلاینده مورد نظر دارند، به خاک آلوده اضافه می شوند. این کار مانند اضافه کردن سربازان متخصص به خط مقدم جنگ با آلودگی است، که می تواند سرعت و کارایی فرآیند پاکسازی را به طور چشمگیری افزایش دهد.

فیتورمدیشن (Phytoremediation)، استفاده از گیاهان برای پاکسازی خاک است. این روش، یک راهکار بصری و اغلب مقرون به صرفه است که طبیعت را به یاری می طلبد. فیتورمدیشن خود به چندین زیرشاخه تقسیم می شود:

  • فیتو استخراج (Phytoextraction): گیاهان خاصی که توانایی جذب و انباشت بالای فلزات سنگین در اندام های خود را دارند، در خاک های آلوده کاشته می شوند. پس از رشد، این گیاهان برداشت شده و به صورت ایمن دفع می شوند.
  • فیتو تثبیت (Phytostabilization): گیاهان با ریشه های خود، آلاینده ها را در خاک تثبیت می کنند و از حرکت آن ها به سمت آب های زیرزمینی یا انتشار در هوا جلوگیری می نمایند. این روش به ویژه برای خاک های حاوی فلزات سنگین مفید است.
  • فیتو تبخیر (Phytovolatilization): برخی گیاهان می توانند آلاینده های فرار را از خاک جذب کرده و آن ها را از طریق برگ های خود به صورت بخار و در فرم های کمتر سمی به اتمسفر رها کنند.
  • فیتو دگرااداسیون (Phytodegradation): آنزیم های ترشح شده توسط ریشه های گیاهان یا آنزیم های موجود در بافت های گیاهی، آلاینده های آلی را تجزیه می کنند.

کمپوستینگ (Composting) نیز یک روش زیستی است که بیشتر برای آلاینده های آلی پیچیده به کار می رود. در این فرآیند، خاک آلوده با مواد آلی دیگر (مانند ضایعات گیاهی یا کود حیوانی) مخلوط می شود و شرایط بهینه ای برای فعالیت میکروارگانیسم ها فراهم می آید. این میکروارگانیسم ها در طی فرآیند کمپوست، آلاینده های آلی را تجزیه کرده و خاک را پاکسازی می کنند.

مزایای اصلی روش های زیست پالایی، دوستدار محیط زیست بودن آن ها، مقرون به صرفه بودن و قابلیت اجرا در مقیاس های بزرگ است. با این حال، محدودیت هایی نیز دارند؛ از جمله زمان بر بودن فرآیند، وابستگی به شرایط محیطی و عدم کارایی برای تمام انواع آلاینده ها.

ملاحظات مهم در انتخاب و اجرای روش های احیاء

انتخاب بهترین روش برای احیای خاک، گویی هنر و علم را در هم می آمیزد. این بخش از کتاب، خواننده را به یک مشاور زیست محیطی تبدیل می کند و او را با پیچیدگی های تصمیم گیری در دنیای واقعی آشنا می سازد. عوامل متعددی بر انتخاب روش مؤثر تأثیرگذارند که نادیده گرفتن هر یک از آن ها می تواند به شکست پروژه منجر شود.

اولین عامل، نوع آلاینده و ویژگی های آن است. آیا با فلزات سنگین سروکار داریم یا هیدروکربن های نفتی؟ آیا آلاینده فرار است یا پایدار؟ آلاینده در چه غلظتی وجود دارد؟ پاسخ به این سوالات، روش های فیزیکی، شیمیایی یا بیولوژیکی را به ذهن متبادر می کند. برای مثال، برای آلاینده های فرار، استخراج بخار ممکن است انتخاب مناسبی باشد، در حالی که برای فلزات سنگین، تثبیت فیزیکی یا شیمیایی کارآمدتر است.

دومین عامل، ویژگی های خاک است. بافت خاک (ماسه، رس، لوم)، میزان مواد آلی، pH، ظرفیت تبادل کاتیونی و رطوبت آن، همگی بر کارایی روش های احیا تأثیر می گذارند. خاکی با نفوذپذیری کم، ممکن است برای روش هایی که نیاز به حرکت سیال در خاک دارند، چالش برانگیز باشد.

هزینه و زمان، از مهم ترین ملاحظات اقتصادی و اجرایی هستند. برخی روش ها مانند حفاری و دفن، ممکن است سریع باشند اما هزینه های بالایی را تحمیل کنند. در مقابل، زیست پالایی اغلب مقرون به صرفه تر است اما زمان بیشتری برای رسیدن به نتایج نیاز دارد. یک پروژه موفق، باید تعادلی بین این دو فاکتور برقرار کند.

قوانین و مقررات زیست محیطی محلی و ملی نیز نقش حیاتی ایفا می کنند. هر پروژه احیا باید با الزامات قانونی مربوط به سطح پاکسازی، روش های دفع پسماند و نظارت های پس از احیا مطابقت داشته باشد. این بخش از کتاب، اهمیت توجه به جنبه های حقوقی و قانونی را به خواننده یادآوری می کند.

گاهی اوقات، یک روش به تنهایی کافی نیست. کتاب به اهمیت یکپارچه سازی و ترکیب روش ها برای کارایی بیشتر تأکید می کند. تصور کنید خاکی که هم با فلزات سنگین و هم با ترکیبات نفتی آلوده شده است. در چنین شرایطی، ممکن است ابتدا از یک روش فیزیکی برای کاهش حجم آلودگی استفاده شود، سپس یک روش شیمیایی برای تثبیت فلزات و در نهایت، زیست پالایی برای تجزیه ترکیبات نفتی به کار گرفته شود. این رویکرد ترکیبی، بهینه ترین نتایج را به ارمغان می آورد و چالش های پیچیده را به راهکارهای هوشمندانه تبدیل می کند.

هر ذره خاک داستان خود را دارد و هر آلودگی، چالشی منحصر به فرد است. کلید موفقیت در احیا، درک عمیق این داستان ها و انتخاب راهکاری متناسب با آن است.

این کتاب برای چه کسانی ضروری است؟

کتاب احیاء خاک های آلوده نه تنها یک منبع علمی، بلکه گویی یک راهنمای کاربردی و الهام بخش برای طیف گسترده ای از علاقه مندان و متخصصان است. برای دانشجویان و اساتید در رشته هایی نظیر مهندسی خاک، علوم خاک، محیط زیست، مهندسی بهداشت محیط، منابع طبیعی و مهندسی عمران، این کتاب یک مرجع جامع و بی نظیر است. تصور کنید دانشجویی که در حال تحقیق برای پایان نامه خود درباره زیست پالایی است؛ این کتاب با توضیحات مفصل و دسته بندی شده از روش ها، منابعی غنی و معتبر در اختیار او قرار می دهد تا به درکی عمیق از مفاهیم و کاربردهای عملی دست یابد. جامعیت مطالب، این اثر را به یک باید خواندنی برای دروس مرتبط با آلودگی و احیای خاک تبدیل می کند.

برای محققان و پژوهشگران فعال در زمینه آلودگی و احیای خاک، این کتاب حکم یک نقشه راه را دارد. با مرور سریع و در عین حال دقیق روش های مطرح شده، پژوهشگران می توانند به سرعت با آخرین تکنیک ها آشنا شوند، ایده های جدیدی برای تحقیقات خود بیابند و این اثر را به عنوان یک مرجع معتبر در پژوهش هایشان ارزیابی و استناد کنند. گویی با این کتاب، می توانند گام های بعدی تحقیقاتی خود را با اطمینان بیشتری بردارند.

متخصصان و مشاوران زیست محیطی که به صورت عملی در پروژه های احیای خاک فعالیت دارند، این کتاب را یک ابزار کارآمد و قابل اتکا خواهند یافت. مطالب کتاب با ارائه راهکارهای عملی و ملاحظات اجرایی، به آنان کمک می کند تا با مرور سریع روش ها و تکنیک ها، بهترین تصمیمات را در پروژه های پیچیده اتخاذ کنند. این اثر، گویی یک جعبه ابزار فکری برای مهندسانی است که با چالش های واقعی در میدان روبرو هستند.

حتی برای سیاست گذاران و تصمیم گیران در حوزه مدیریت منابع طبیعی و محیط زیست، این کتاب یک منبع ارزشمند برای درک کلی از راهکارهای موجود برای مقابله با آلودگی خاک است. این دید کلی، به آن ها کمک می کند تا سیاست های مؤثرتر و مبتنی بر دانش را تدوین کنند و گام های اساسی تری در جهت حفظ محیط زیست بردارند.

و در نهایت، علاقه مندان عمومی به مباحث محیط زیست و پایداری که می خواهند درباره یکی از مهم ترین چالش های زیست محیطی زمانه ما و راه های مقابله با آن اطلاعات کسب کنند، این کتاب را بسیار روشنگر خواهند یافت. زبان شیوا و دسته بندی منطقی مطالب، حتی برای افرادی که پیش زمینه تخصصی ندارند، امکان درک عمیق موضوع را فراهم می آورد. این کتاب، گویی دریچه ای به سوی آگاهی بیشتر درباره سلامت سیاره ماست.

نتیجه گیری

کتاب احیاء خاک های آلوده اثر دکتر عبدالمطلب صیدمحمدی و دکتر اسماعیل قهرمانی، بیش از یک کتاب درسی است؛ آن یک منشور جامع و کاربردی است که با قلمی شیوا و علمی، پیچیدگی های معضل آلودگی خاک و راه های مقابله با آن را برای همگان گشوده است. از شناخت دقیق آلاینده ها و مسیرهای نفوذ آن ها، تا تشریح جامع روش های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی احیا، این کتاب به شایستگی نقش یک راهنمای قابل اعتماد را ایفا می کند.

این اثر نه تنها دانش لازم را برای درک عمق این بحران زیست محیطی فراهم می آورد، بلکه با ارائه راهکارهای عملی و بررسی ملاحظات کلیدی در انتخاب و اجرای روش ها، توانایی عملی خواننده را در مدیریت و احیای خاک های آلوده به طور چشمگیری ارتقا می بخشد. ارزش این کتاب در جامعیت، دقت علمی و رویکرد کاربردی آن نهفته است که آن را به منبعی ضروری برای دانشجویان، محققان، متخصصان محیط زیست و تمامی دوستداران طبیعت تبدیل می کند. مطالعه این اثر، گامی بلند در جهت حفظ سلامت خاک، این بستر حیاتی سیاره ما، خواهد بود.

درباره نویسندگان

کتاب ارزشمند احیاء خاک های آلوده نتیجه تلاش و دانش دو محقق و استاد برجسته در حوزه علوم خاک و محیط زیست است. دکتر عبدالمطلب صیدمحمدی و دکتر اسماعیل قهرمانی، هر دو از چهره های شناخته شده در زمینه فعالیت های پژوهشی و آموزشی مرتبط با آلودگی و پاکسازی خاک به شمار می آیند.

دکتر عبدالمطلب صیدمحمدی، با سال ها تجربه در تدریس و تحقیق در دانشگاه ها و مراکز پژوهشی، تخصص خود را در زمینه آلودگی های زیست محیطی و روش های نوین احیای خاک متمرکز کرده است. ایشان در طول سالیان متمادی، مقالات و پژوهش های متعددی را در نشریات معتبر علمی داخلی و بین المللی به چاپ رسانده اند که همگی گواه بر عمق دانش و دیدگاه پیشرو ایشان در این حوزه است. تمرکز ایشان بر ارائه راهکارهای پایدار و دوستدار محیط زیست، یکی از ویژگی های بارز فعالیت های علمی شان است.

دکتر اسماعیل قهرمانی نیز از دیگر اساتید محترم و پژوهشگرانی است که سهم بسزایی در پیشبرد دانش در زمینه علوم خاک و مهندسی محیط زیست داشته است. ایشان با تکیه بر تجربیات عملی و تحقیقات گسترده در حوزه های مختلف آلودگی خاک و روش های احیای آن، به غنای علمی این کتاب افزوده اند. تخصص دکتر قهرمانی در شناسایی آلاینده ها، ارزیابی ریسک های زیست محیطی و توسعه تکنیک های پاکسازی، این اثر را به یک منبع قابل اتکا برای مخاطبان تبدیل کرده است.

همکاری این دو نویسنده برجسته، اثری را پدید آورده که تلفیقی از دانش نظری عمیق و رویکرد کاربردی در یکی از حیاتی ترین مباحث زیست محیطی معاصر است.

دکمه بازگشت به بالا