آیا تا به حال به این فکر کرده اید که دنیای مالی بدون بانک ها و واسطه ها چگونه خواهد بود؟ یا شاید از کارمزدهای بالای بانکی خسته شده اید و به دنبال راه های بهتری برای مدیریت سرمایه تان هستید؟ اگر پاسخ تان مثبت است احتمالاً به دیفای علاقه مند خواهید شد. دیفای یا امور مالی غیرمتمرکز نوعی سیستم مالی است که به شما این امکان را می دهد تا بدون نیاز به نهادهای مالی متمرکز امور مالی خود را مدیریت کنید. بیایید در این دوره آموزش ارز دیجتال ببینیم که دیفای دقیقاً چیست و چگونه می تواند زندگی مالی ما را تغییر دهد.

تاریخچه دیفای (DeFi)

در اوایل ظهور امور مالی غیرمتمرکز پروژه MakerDAO یکی از اولین سیستم هایی بود که توانست توجه کاربران را به خود جلب کند و مفهوم دیفای را به جهان معرفی کند. این پروژه که بر پایه قراردادهای هوشمند اجرا می شود یک پلتفرم وام دهی بود که به کاربران اجازه می داد به طور خودکار و بدون واسطه های سنتی مانند بانک ها وام بگیرند و فرآیندهای بازپرداخت را مدیریت کنند. این نوع استفاده از بلاکچین برای ایجاد سیستم های مالی مستقل اساس ظهور و گسترش دیفای را بنا نهاد.

مدتی پس از پیدایش ارزهای دیجیتال پروژه های دیگری مانند Compound وارد عرصه شدند. Compound Finance در ژوئن 2020 یک نوآوری جدید به سیستم دیفای معرفی کرد. آن ها به علاوه ی سودی که به وام دهندگان پرداخت می کردند توکن های مخصوص به نام COMP را به کاربران خود پاداش می دادند. این توکن ها به کاربران اجازه می داد تا در تصمیم گیری ها و توسعه پلتفرم نقش داشته باشند و همچنین می توانستند در صرافی های مختلف معامله شوند. این رویکرد باعث شد تا توجه بیشتری به سمت دیفای جلب شود و کاربران زیادی به دلیل این پاداش های اضافه به سرمایه گذاری در این پروژه ها روی آورند.

با گذشت زمان پروژه های دیگر نیز این مدل را پذیرفتند و به تدریج جنبشی با نام Yield Farming شکل گرفت. در ییلد فارمینگ کاربران با سپرده گذاری دارایی های دیجیتال خود علاوه بر دریافت سود معمول مقداری از توکن های اختصاصی پروژه را نیز به دست می آوردند. این امر به کاربران انگیزه بیشتری می داد تا سرمایه گذاری های خود را افزایش دهند.

همزمان با این تحولات رسانه های بزرگی همچون واشنگتن پست و بلومبرگ نیز به پوشش گسترده این موضوع پرداختند. در سپتامبر 2020 مجله بلومبرگ گزارشی جامع درباره پروژه های دیفای منتشر کرد که باعث افزایش اعتبار و مقبولیت این پروژه ها در میان کاربران شد. با این پوشش رسانه ای و رشد بی وقفه دیفای این فناوری نوظهور به مسیر پیشرفت خود ادامه می دهد و پیش بینی می شود در آینده کاربران بیشتری به این اکوسیستم بپیوندند.

دیفای چیست؟ 

در پاسخ به اینکه دیفای چیست باید گفت که دیفای (DeFi) مخفف عبارت Decentralized Finance است که به معنی امور مالی غیرمتمرکز می باشد. به زبان ساده دیفای به مجموعه ای از خدمات مالی اشاره دارد که بر بستر بلاکچین معمولاً شبکه اتریوم اجرا می شوند. در دیفای به جای اینکه تراکنش ها و سرمایه گذاری ها از طریق نهادهای مرکزی مانند بانک ها مدیریت شوند این فرآیندها از طریق قراردادهای هوشمند و بدون واسطه صورت می گیرد. برای مثال بیت کوین به عنوان یک ارز دیجیتال غیرمتمرکز نمونه ای از یک محصول مالی دیفای به شمار می رود که بر روی بلاکچین بیت کوین ساخته شده است.

اصطلاح فایننس به خدمات و محصولات مالی اشاره دارد و کلمه دیسنترالایزد یا غیرمتمرکز به این معناست که هیچ نهاد مرکزی کنترل کننده ای بر این فرآیندها وجود ندارد. در نتیجه دیفای به مجموعه ای از خدمات مالی گفته می شود که بدون دخالت واسطه های متمرکز و با استفاده از فناوری بلاکچین شفافیت و امنیت بالایی را ارائه می دهند. موجودی حساب ها تاریخچه تراکنش ها و سایر اطلاعات مرتبط در این سیستم ها کاملاً در دسترس و عمومی است اما توسط شخص یا نهاد خاصی کنترل نمی شود.

یکی از مزایای کلیدی دیفای این است که باعث افزایش سرعت و کارایی در معاملات می شود زیرا در سیستم های متمرکز مانند بانک ها نیاز به حضور نیروی انسانی و فرآیندهای اداری پیچیده باعث کندی امور مالی می شود. همچنین در دیفای کاربران کنترل بیشتری بر سرمایه و دارایی های خود دارند و می توانند به صورت مستقیم بر تراکنش ها و سرمایه گذاری هایشان نظارت داشته باشند.

امروزه دیفای به حوزه هایی فراتر از تراکنش های ارزهای دیجیتال گسترش یافته است. بسیاری از شرکت ها خدمات مالی مانند وام دهی بیمه و سرمایه گذاری را بدون واسطه و به صورت مستقیم ارائه می دهند. این خدمات فقط از طریق پلتفرم های دیفای ممکن است و به همین دلیل دیفای به عنوان یکی از مهم ترین دستاوردهای جدید در دنیای مالی شناخته می شود. کاربران با ثبت نام در پلتفرم های دیفای می توانند به طیف گسترده ای از خدمات مالی مانند وام گیری انتقال وجه و انجام معاملات بزرگ مالی دسترسی پیدا کنند.

ویژگی اصلی دیفای این است که تمامی این خدمات بدون نیاز به واسطه و تنها با تأیید خود فرد انجام می شود. این بدان معناست که هیچ نهاد یا شخص ثالثی در این فرآیند دخالتی ندارد و کاربر می تواند به صورت کامل بر تراکنش های خود نظارت داشته باشد.

در سیستم مالی سنتی افراد سرمایه های خود را به بانک ها یا نهادهای مالی می سپارند تا از آن سود ببرند یا خدمات مالی مختلفی دریافت کنند. اما این نهادها معمولاً تحت کنترل دولت ها یا افراد خاص هستند و همین موضوع باعث می شود که کنترل سرمایه ها به دست یک یا چند نهاد متمرکز باشد که ریسک هایی مانند سوءاستفاده از قدرت یا تصمیمات اشتباه را به همراه دارد.

در مقابل در دنیای دیفای نیاز به اعتماد به هیچ شخص یا نهادی نیست. این سیستم از ویژگی Trustless (تراست لس) بهره می برد به این معنی که شما نیازی به اعتماد به شخص یا سازمانی برای مدیریت دارایی هایتان ندارید. همه چیز از طریق قراردادهای هوشمند انجام می شود و این قراردادها فقط در صورتی اجرا می شوند که شرایط مشخص شده که از قبل تأیید کرده اید برقرار باشد. بنابراین حتی افراد یا نهادهایی که شناختی از یکدیگر ندارند هم می توانند بدون نگرانی از اعتماد به یکدیگر معامله کنند؛ کافی است هر دو طرف به توافقات خود پایبند باشند و قرارداد هوشمند را فعال کنند.

دیفای چگونه کار می کند؟ 

دیفای از فناوری بلاکچین و قراردادهای هوشمند برای اجرای فرآیندهای مالی به صورت خودکار استفاده می کند. قراردادهای هوشمند برنامه هایی هستند که روی بلاکچین ثبت می شوند و به طور خودکار قوانین و شروطی را که طرفین قرارداد تعیین کرده اند اجرا می کنند.

برای مثال اگر شما بخواهید یک وام در سیستم دیفای دریافت کنید قرارداد هوشمند تمام شرایط وام را ثبت می کند و به محض اینکه شروط وام (مانند میزان وثیقه) تأمین شد وام به صورت خودکار به کیف پول شما منتقل می شود. همچنین در دیفای شما می توانید بدون نیاز به اعتبارسنجی توسط بانک ها یا مؤسسات مالی از طریق وثیقه گذاری دارایی های دیجیتال خود وام بگیرید یا به دیگران وام بدهید.

ویژگی های اصلی دیفای:

1. بدون واسطه: در دیفای هیچ نهاد مرکزی یا بانکی وجود ندارد.
2. دسترسی جهانی: هر فردی با دسترسی به اینترنت می تواند از خدمات دیفای استفاده کند.
3. امنیت و شفافیت: تمامی تراکنش ها بر روی بلاکچین ثبت می شوند و به صورت عمومی قابل مشاهده هستند.

مزایای دیفای 

دیفای با حذف واسطه های سنتی مزایای قابل توجهی را برای کاربران فراهم می کند:

1. کنترل کامل بر دارایی ها: در دیفای شما کنترل کامل بر دارایی ها و تراکنش های خود دارید. هیچ بانک یا مؤسسه ای نمی تواند دارایی شما را مسدود کند یا شما را محدود کند.
2. کارمزدهای پایین تر: با حذف واسطه ها کارمزدهای مربوط به تراکنش ها به شدت کاهش پیدا می کند. این موضوع مخصوصاً برای افرادی که به صورت بین المللی تراکنش دارند مزیت بزرگی است.
3. دسترسی آسان: هر فردی از هر جای دنیا با داشتن یک کیف پول دیجیتال و دسترسی به اینترنت می تواند از خدمات دیفای استفاده کند.
4. شفافیت و امنیت: بلاکچین به خاطر شفافیت و امنیت بالای خود شناخته شده است. تمامی اطلاعات تراکنش ها و قراردادهای هوشمند بر روی بلاکچین ثبت و قابل مشاهده است.

معایب دیفای

با وجود مزایای بسیاری که دیفای دارد برخی چالش ها و معایب نیز وجود دارند که باید به آنها توجه کرد:

1. پیچیدگی فنی: استفاده از دیفای نیاز به آشنایی با بلاکچین و ارزهای دیجیتال دارد. این ممکن است برای کاربران جدید و غیر فنی کمی دشوار باشد.
2. ریسک های امنیتی: هرچند بلاکچین امن است اما کدهای قرارداد هوشمند ممکن است دارای نقص هایی باشند که به هکرها اجازه دهد از آن ها سوءاستفاده کنند. بنابراین همیشه باید از پلتفرم های معتبر استفاده کنید.
3. نوسانات بازار: از آنجا که دیفای به ارزهای دیجیتال وابسته است نوسانات شدید قیمت ها می تواند تأثیرات زیادی بر دارایی ها و سرمایه گذاری های شما داشته باشد.

کاربردهای دیفای 

دیفای در حال حاضر در بخش های مختلفی از صنعت مالی استفاده می شود و روز به روز بر تعداد کاربردهای آن افزوده می شود. در زیر به برخی از اصلی ترین کاربردهای دیفای اشاره شده است:

وام دهی و وام گیری 

یکی از محبوب ترین کاربردهای دیفای امکان وام دهی و وام گیری بدون نیاز به بانک ها است. کاربران می توانند با وثیقه گذاری دارایی های دیجیتال خود وام بگیرند یا دارایی های خود را به دیگران وام دهند و در ازای آن سود دریافت کنند.

استیبل کوین ها 

استیبل کوین ها نوعی ارز دیجیتال هستند که ارزش آن ها به یک دارایی پایدار مانند دلار آمریکا وابسته است. این ارزها نقش مهمی در دیفای دارند زیرا با کاهش نوسانات کاربران را در برابر تغییرات شدید قیمتی ارزهای دیجیتال محافظت می کنند.

صرافی های غیرمتمرکز 

در دیفای صرافی های غیرمتمرکز یا DEX به کاربران این امکان را می دهند تا بدون نیاز به ثبت نام یا احراز هویت در یک صرافی متمرکز ارزهای دیجیتال را با یکدیگر مبادله کنند. در این صرافی ها کاربران به طور مستقیم با یکدیگر معامله می کنند و هیچ واسطه ای در این فرآیند دخیل نیست.

پس انداز و سرمایه گذاری 

پلتفرم های دیفای این امکان را به کاربران می دهند که دارایی های دیجیتال خود را در قالب های مختلف سرمایه گذاری کنند یا پس انداز کنند و در ازای آن سود کسب کنند. این نوع سرمایه گذاری ها معمولاً به صورت خودکار و از طریق قراردادهای هوشمند انجام می شود.

بیمه های غیرمتمرکز 

دیفای حتی در حوزه بیمه نیز نفوذ کرده است. پلتفرم های بیمه ای غیرمتمرکز به کاربران اجازه می دهند تا بدون نیاز به شرکت های بیمه سنتی پوشش بیمه ای خریداری کنند و در صورت وقوع حادثه از قراردادهای هوشمند برای دریافت خسارت استفاده کنند.

آینده دیفای

دیفای هنوز در مراحل اولیه رشد خود قرار دارد اما با سرعت زیادی در حال گسترش است. آینده این فناوری بسیار روشن به نظر می رسد و بسیاری از کارشناسان معتقدند که دیفای می تواند به یکی از ارکان اصلی سیستم مالی جهانی تبدیل شود. با افزایش آگاهی عمومی و ورود سرمایه های جدید انتظار می رود که دیفای به بخش های بیشتری از زندگی مالی مردم نفوذ کند و روش های جدیدی برای انجام تراکنش ها سرمایه گذاری و مدیریت مالی ارائه دهد.

نتیجه گیری

در نهایت دیفای یا امور مالی غیرمتمرکز یک تغییر بزرگ در نحوه مدیریت و استفاده از خدمات مالی است. این فناوری با حذف واسطه ها و افزایش شفافیت و امنیت به کاربران این امکان را می دهد تا کنترل بیشتری بر دارایی ها و تراکنش های خود داشته باشند. اگرچه چالش هایی مانند پیچیدگی فنی و ریسک های امنیتی وجود دارد اما با گسترش دانش و تکنولوژی این چالش ها نیز قابل مدیریت خواهند بود.

سوالات متداول

  آیا دیفای امن است؟
دیفای به دلیل استفاده از فناوری بلاکچین از امنیت بالایی برخوردار است. اما باید توجه داشت که امنیت قراردادهای هوشمند بستگی به کدهای برنامه نویسی آنها دارد. در صورتی که کدها به درستی نوشته نشده باشند یا دارای آسیب پذیری های امنیتی باشند امکان حمله هکرها وجود دارد. به همین دلیل استفاده از پلتفرم های معتبر بسیار اهمیت دارد.

  چگونه می توان از دیفای استفاده کرد؟
برای استفاده از دیفای باید یک کیف پول دیجیتال مثل MetaMask داشته باشید که به بلاکچین متصل می شود. سپس می توانید با مراجعه به پلتفرم های دیفای مانند Uniswap یا Aave از خدمات مالی مختلفی مانند وام دهی استیکینگ یا تجارت ارزهای دیجیتال بهره ببرید. این فرآیند به راحتی و بدون نیاز به واسطه صورت می گیرد.

  دیفای چه مزایایی نسبت به سیستم مالی سنتی دارد؟
دیفای واسطه های سنتی مانند بانک ها را حذف کرده و به کاربران اجازه می دهد تا بدون نیاز به مجوز یا اعتبارسنجی از خدمات مالی استفاده کنند. علاوه بر کاهش هزینه ها و کارمزدهای تراکنش این سیستم امکان دسترسی جهانی و کنترل کامل بر دارایی ها را فراهم می کند. همچنین شفافیت و عدم تمرکز از دیگر مزایای اصلی آن است.

  آیا دیفای قانونی است؟
در حال حاضر قوانین جامعی برای دیفای در بسیاری از کشورها وجود ندارد و این فضا در حال توسعه است. هرچند در برخی کشورها دولت ها به دنبال تنظیم چارچوب های قانونی برای این حوزه هستند اما همچنان کاربران باید از خطرات حقوقی و قانونی استفاده از دیفای آگاه باشند.

  آیا دیفای می تواند جایگزین بانک ها شود؟
دیفای بسیاری از خدمات مالی مانند وام دهی و تجارت را به صورت غیرمتمرکز ارائه می دهد اما هنوز نمی تواند کاملاً جایگزین بانک ها شود. با این حال پیشرفت روزافزون دیفای ممکن است نقش بانک ها را در آینده کاهش دهد و خدمات مالی را دسترس پذیرتر و شفاف تر کند.