روش جدید درمان پای پرانتزی: از فیزیوتراپی تا جراحی استئوتومی

پای پرانتزی یا ژنوواروم، حالتی است که در آن زانوها به سمت بیرون انحراف پیدا می‌کنند و هنگام ایستادن پاها به‌جای قرارگیری در امتداد یک خط صاف، شکلی قوسی به خود می‌گیرند. این اختلال در کودکان معمولاً تا سن دو سالگی به‌صورت طبیعی برطرف می‌شود؛ اما در نوجوانان و بزرگ‌سالان، اگر باقی بماند یا بدتر شود، می‌تواند منجر به درد زانو، اختلال در راه‌رفتن، و حتی آرتروز زودرس شود.

در سال‌های اخیر، درمان پای پرانتزی دیگر فقط محدود به جراحی نبوده و روش‌های متعددی مانند تمرینات اصلاحی، فیزیوتراپی، لیزر درمانی و تزریق فیلرهای خاص به‌عنوان راهکارهای جایگزین یا مکمل مطرح شده‌اند. در این مقاله، تمام روش‌های جدید درمان پای پرانتزی را بررسی می‌کنیم تا بتوانید با آگاهی کامل تصمیم بگیرید.

درمان پای پرانتزی بدون جراحی

بسیاری از افرادی که دچار پای پرانتزی هستند، ترجیح می‌دهند بدون جراحی و با روش‌های کم‌تهاجمی یا غیرتهاجمی، زاویه زانوی خود را اصلاح کنند. خوشبختانه، برای افراد با انحراف خفیف تا متوسط، گزینه‌های مختلفی وجود دارد که می‌تواند مؤثر باشد.

فیزیوتراپی و تمرینات اصلاحی

تمرینات فیزیوتراپی از رایج‌ترین روش‌های درمان غیرجراحی برای پای پرانتزی هستند. این تمرینات با هدف تقویت عضلات اطراف زانو، بهبود تعادل بدن و اصلاح الگوی حرکتی انجام می‌شوند. فیزیوتراپی نه‌تنها به کاهش زاویه پرانتزی کمک می‌کند، بلکه درد ناشی از این وضعیت را نیز کاهش می‌دهد.

تمرینات مفید در این روش عبارت‌اند از:

• تقویت عضلات داخلی ران با اسکات با توپ یا کش

• کشش عضلات همسترینگ و ساق پا

• تمرینات تعادلی با استفاده از صفحه تعادل

• تمرینات پل زدن برای تقویت عضلات سرینی

تأثیر این تمرینات به‌مرور زمان و با تکرار منظم قابل مشاهده است، به‌ویژه اگر زیر نظر یک فیزیوتراپیست باتجربه انجام شوند.

بریس و کفی طبی

در مواردی که فرد نمی‌تواند بلافاصله تمرینات اصلاحی را شروع کند یا درد زیادی دارد، استفاده از بریس (زانوبند طبی) یا کفی‌های مخصوص می‌تواند به‌عنوان یک گزینه حمایتی مؤثر باشد. این ابزارها به توزیع بهتر وزن در مفصل زانو کمک کرده و از فشار نادرست روی آن جلوگیری می‌کنند.

انواع رایج وسایل حمایتی عبارت‌اند از:

• بریس‌های “Unloader” برای کاهش فشار در قسمت داخلی زانو

• کفی‌های سفارشی برای اصلاح نحوه قرارگیری پا روی زمین

• کفش‌های طبی با کنترل پرونیشن

استفاده از این وسایل، اگرچه درمان اصلی محسوب نمی‌شود، اما نقش مکمل بسیار مؤثری در کنترل علائم و جلوگیری از پیشرفت بیماری دارد.

درمان‌های زیبایی و نوین: فیلر و لیزر

جدیدترین روش‌ها در درمان پای پرانتزی به جای اصلاح استخوان، بر بهبود ظاهر و کاهش علائم متمرکز هستند. در ادامه دو روش کمتر شناخته‌شده اما نوآورانه معرفی می‌شود.

تزریق فیلر هیالورونیک اسید (HA)

در سال‌های اخیر، روش تزریق فیلر به عضلات ساق پا، به‌ویژه در افراد جوان با انحراف خفیف، مورد توجه قرار گرفته است. این روش بیشتر جنبه زیبایی دارد و برای افرادی مناسب است که نمی‌خواهند تحت درمان‌های طولانی‌مدت قرار بگیرند اما ظاهر پا برایشان اهمیت زیادی دارد.

این روش به این صورت عمل می‌کند:

• تزریق ماده هیالورونیک اسید در عضله گاستروکنمیوس (عضله پشت ساق پا)

• افزایش حجم عضله و کاهش فاصله بین پاها به صورت ظاهری

• بدون جراحی و با نتایج نسبتاً سریع

البته باید توجه داشت که تأثیر این روش موقتی است و جنبه اصلاح ساختاری ندارد. بنابراین برای درمان ریشه‌ای پای پرانتزی، کافی نیست اما می‌تواند رضایت زیبایی فرد را افزایش دهد.

لیزر درمانی

لیزر درمانی برای کاهش التهاب مفصل، بهبود خون‌رسانی و کاهش درد زانو استفاده می‌شود. اگرچه نمی‌توان از لیزر انتظار داشت که شکل استخوان را اصلاح کند، اما در ترکیب با فیزیوتراپی، عملکرد مفصل زانو را بهبود می‌بخشد.

مزایای استفاده از لیزر شامل موارد زیر است:

• کاهش درد بدون دارو

• بدون نیاز به جراحی یا دوره نقاهت

• قابل استفاده در کنار سایر روش‌های درمانی

در حال حاضر، مطالعات علمی بیشتری برای اثبات اثربخشی لیزر در درمان مستقیم پای پرانتزی مورد نیاز است.

استئوتومی: جراحی اصلاحی پای پرانتزی

وقتی پای پرانتزی شدید باشد یا با درد مزمن زانو همراه باشد، بهترین و مؤثرترین روش درمان، جراحی استئوتومی است. در این روش، استخوان ساق پا (معمولاً استخوان درشت‌نی) به صورت کنترل‌شده بریده می‌شود و پس از اصلاح زاویه، دوباره فیکس می‌شود.

استئوتومی به‌طور کلی در دو نوع انجام می‌شود:

• استئوتومی Opening-Wedge: باز کردن فاصله بین استخوان‌ها در سمت داخلی زانو

• استئوتومی Closing-Wedge: بستن زاویه استخوان در سمت خارجی زانو

این جراحی برای افرادی مناسب است که:

• زاویه انحراف زیادی دارند

• دچار درد و اختلال حرکتی شده‌اند

• هنوز جوان هستند و نمی‌خواهند تعویض مفصل انجام دهند

اگرچه استئوتومی یک روش تهاجمی محسوب می‌شود، اما در صورت انجام صحیح می‌تواند نتایج بسیار مطلوب و پایداری ایجاد کند.

مقایسه روش‌های درمان پای پرانتزی

هر روش درمانی مزایا و محدودیت‌های خاص خود را دارد. انتخاب روش مناسب به میزان انحراف، سن فرد، شدت علائم و هدف از درمان بستگی دارد.

در جدول زیر خلاصه‌ای از مقایسه روش‌های مختلف آمده است:

پاسخ به پرسش‌های متداول

آیا واقعاً می‌توان پای پرانتزی را بدون جراحی درمان کرد؟

در موارد خفیف تا متوسط، بله. تمرینات فیزیوتراپی، بریس، کفی طبی و حتی درمان‌های کمکی مانند لیزر می‌توانند باعث کاهش انحراف و بهبود عملکرد شوند. اما در موارد شدید، جراحی استئوتومی معمولاً تنها راه‌حل دائمی است.

چه تمریناتی برای اصلاح پای پرانتزی مفیدند؟

تمریناتی که عضلات داخلی ران، سرینی و ساق پا را تقویت می‌کنند، مثل اسکات اصلاح‌شده، کشش همسترینگ و تمرینات تعادلی روی تخته تعادل، بیشترین تأثیر را دارند. این تمرینات باید به‌طور منظم و اصولی انجام شوند.

هزینه جراحی استئوتومی چقدر است و چقدر طول می‌کشد؟

در ایران، هزینه این جراحی بین ۴۰ تا ۸۰ میلیون تومان متغیر است و بسته به نوع بیمارستان و تجهیزات استفاده‌شده، متفاوت خواهد بود. دوره نقاهت معمولاً بین ۳ تا ۶ ماه است و شامل فیزیوتراپی بعد از عمل نیز می‌شود.

جمع‌بندی نهایی

اگر دچار پای پرانتزی هستید و به دنبال روش درمانی هستید، باید ابتدا میزان انحراف خود را توسط پزشک بررسی کنید. در موارد خفیف، تمرینات اصلاحی و بریس کفایت می‌کنند. اگر به‌دنبال زیبایی هستید، تزریق فیلر می‌تواند کمک کند. در موارد شدید، استئوتومی بهترین گزینه برای اصلاح پایدار است.

در نهایت توصیه می‌کنیم حتماً با یک متخصص ارتوپد یا فیزیوتراپیست مشورت کنید تا درمان مناسب با شرایط بدنی و سبک زندگی شما تجویز شود.