زنگ بیدارباشِ کرونا برای «سلامت» و فرصتی که از دست رفت

محمدحسین تقدیسی در گفت وگو با دکترنامه، با اشاره به شعار امسال روز جهانی بهداشت از سوی سازمان جهانی بهداشت با عنوان «سیاره ما سلامت ماست»، اظهار کرد: شعار امسال بر اساس رویکردی است که سازمان بهداشت جهانی برای آن دنبال کرده است. چندین سال. -سال.” است. در طول 10 سال گذشته، سازمان بهداشت جهانی سخت کار کرده است تا این مفهوم را برای جوامع، کشورها و جوامع در سراسر جهان توضیح دهد، مفهوم سلامت چیست و چگونه در جهان معنادار است.

تغییرات اساسی در جهان با بحران کووید 19

وی با اعتقاد به اینکه همه گیری کووید 19 خود به سازمان بهداشت جهانی، جوامع و دولت های سراسر جهان کمک می کند، خاطرنشان می کند که وقتی از سلامت صحبت می کنیم، سلامت مفهومی تک بعدی نیست و به تمام جنبه های زندگی انسان مربوط می شود. همانطور که در کووید 19 مشاهده شد، تمام مسئولیت پیشگیری و کنترل بیماری فقط بر عهده وزارت بهداشت نیست و قوه مجریه، مقننه و همه دستگاه های دولتی در این امر دخیل هستند و این امر در همه جای دنیا مشهود است. جهان.” در واقع، کووید 19 جهان را متحول کرد و یک جهان بینی در مورد سلامت را آزاد کرد.

“سلامتی”؛ در اوج باشید

استاد ارتقای سلامت دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی ایران با بیان اینکه سازمان جهانی بهداشت قدرت اجرایی برای دنیا ندارد، خاطرنشان کرد: مشکل اصلی این است که این سازمان نمی تواند دولت را مجبور به تحقق اهداف تعیین شده کند. با این وجود، سازمان بهداشت جهانی تلاش های قابل توجهی در این زمینه انجام داده است. به عنوان مثال، از سال 2013، این سازمان استدلال می کند که اگر می خواهید به سلامت نگاه کنید، سلامت مقوله مستقلی از زندگی مردم نیست و زندگی همه با “سلامت” مشخص می شود.

تقدیسی با بیان اینکه زمانی همه دولت ها در جوامع مختلف مشکلات مردم را در اولویت قرار می دادند و بالاتر از آنها امنیت، بعد اقتصاد، بعد بهداشت، آموزش و … تعیین می کردند و تعیین می کردند: از آن زمان سازمان جهانی بهداشت تاکید کرد که «امنیت، اقتصاد، و غیره بدون سلامتی اصلا معنی ندارد.» بنابراین وقتی صحبت از امنیت، اقتصاد و غیره می شود، باید با سلامت همراه باشد.

مثالی زد که سلامتی فقط به معنای آب سالم یا فقط غذای سالم و مانند آن نیست. با این حال، همه اینها وجود دارد، او می گوید: سلامت باید همه جنبه های زندگی را پوشش دهد و شعار امسال نیز همین مفهوم را توضیح می دهد.

وی گفت: طی چند سال گذشته، طبق اعلام سازمان جهانی بهداشت، همه دولت ها توافق کرده اند که مفهوم سلامت کل نگر را در راس برنامه های خود قرار دهند. زیرا تصمیمات هر مسئول یا به عبارتی تصمیم هر تصمیم گیرنده اعم از کوچک و بزرگ بر سلامت انسان و جامعه تاثیر دارد. بنابراین تصمیمات درست در سطح کلان می تواند جان میلیون ها نفر را نجات دهد یا برعکس، تصمیمات اشتباه می تواند میلیون ها نفر را نابود کند. بنابراین در تمام تصمیم گیری ها باید بر سلامت تمرکز شود.

تقدسی با اشاره به اینکه سازمان جهانی بهداشت در 10 سال گذشته راه حل های بسیاری را برای این رویکرد شناسایی کرده است، گفت: اکنون کشورهایی هستند که تک تک وزیران خود را مجبور می کنند به صراحت بیان کنند که چگونه تصمیم گیری شده است. بهداشت عمومی گره خورده است. همه وزرا باید در قبال سلامت خود مسئول باشند، یعنی تصمیمات و اقداماتشان باید در ارتباط با سلامت باشد و شامل سلامت فردی، سلامت اجتماعی، سلامت روان، سلامت اقتصادی و… باشد.

وزارت بهداشت به تنهایی مسئول «سلامت» نیست

وی با اشاره به اینکه نه تنها وزارت بهداشت متولی سلامت جامعه و همگانی است، افزود: به زبان عامیانه هم شنیدیم که 25 درصد سلامت عمومی با وزارت بهداشت و 75 درصد مربوط به جاهای دیگر است، اما تاکنون خیلی خوب.” توضیح داده نشد؛ یعنی قانونگذار باید به فکر سلامت جامعه باشد و هر قانونی که وضع می شود باید سلامت محور و در راستای سلامت و رفاه مردم باشد. قوه قضائیه و مجریه باید اینگونه باشند و برای حفظ و ارتقای سلامت جامعه تلاش کنند.

تقدیسی با ذکر مثالی گفت: در یک کشور می خواستند پل بسازند، یک روز به خانه دوستم زنگ زدند و گفتند می خواهیم در و پنجره شما را دو برابر کنیم. روگذر بسازید و بر سلامتی شما تأثیر می گذارد، بنابراین در پروژه خود دیدیم که شیشه شما باید دو جداره باشد. در کشور ما طعم خوبی دارد.

ظرفیت های خالی «پیوست سلامت» پروژه های صنعتی و عمرانی

رئیس انجمن آموزش سلامت و ارتقای سلامت ایران با اشاره به اینکه در برنامه پنجم و ششم توسعه کشور باید پیوست سلامت برای صنایع بزرگ وجود داشته باشد، تصریح کرد: متأسفانه پیوست های سلامت در برنامه های مختلف کشور لحاظ نشده است. در حالی که سازمان بهداشت جهانی می گوید “سلامت ما سیاره ماست” به این معنی است که سلامتی به هم مرتبط است، شما نمی توانید شهرها و روستاهای سالمی داشته باشید مگر اینکه همه ارگان ها احساس مسئولیت کنند.

وی با بیان اینکه رسانه ها نیز نقش مهمی در این مطالبات دارند و تنها ذکر آمار تهدیدات سلامت مشکلات جامعه ما را حل نمی کند، گفت: باید ریشه یابی مشکلات بهداشتی را بیابیم و در راستای سلامت جامعه گام برداریم. آن را بگیریم.

استاد ارتقای سلامت دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی ایران با اشاره به اینکه سلامت باید مبنای توسعه پایدار جامعه باشد، افزود: متاسفانه این عامل به عنوان هدف اصلی در ارگان های ما انجام نشده است. اگر به دنبال عدالت در سلامت هستیم، سلامت باید به طور سیستماتیک در تمامی تصمیمات اجرایی دولت و دولت مورد توجه قرار گیرد.

«سلامت یک مفهوم نسبی است. وزارت بهداشت به عنوان حامل مشعل سلامت باید بتواند فرهنگ سازی کند. متاسفانه در سال‌های اخیر موفق به فرهنگ‌سازی نشده‌ایم و کووید ۱۹ شیوع پیدا کرده است. یک فرصت بسیار طلایی برای ما.» بیایید از این فرصت استفاده کنیم و در نهایت بتوانیم فرهنگ سلامت را در جامعه، در نهادهای مختلف، ارگان های مختلف، حتی فرهنگ جامعه و جامعه تزریق کنیم.

سبک زندگی ناسالم، تهدید اصلی برای سلامتی

تقدیسی با اشاره به تهدیدات اصلی سلامت و بار بیماری در کشور گفت: از مجموع تهدیدات عمده سلامت در جامعه، حدود 53 درصد بار بیماری مربوط به بیماری است. حدود 32% بیماری قلبی عروقی، 17% سرطان، 13% بیماری ریوی، 6% دیابت، 3% اختلال روانی. این بدان معناست که 75 درصد مرگ و میر در جامعه ناشی از این بیماری است. عمق علل این بیماری به سبک زندگی ما برمی گردد. همچنین وقتی هوای تنفسی ما آلوده است، غذا و آب آشامیدنی ما استانداردهای واقعی را ندارد، نمی‌توان به بهتر شدن آن امیدوار بود.

سکته قلبی در ایران 10 سال کمتر از میانگین جهانی

وی با بیان اینکه انفارکتوس میوکارد در ایران 10 سال کمتر از میانگین جهانی بوده است، خاطرنشان کرد: در کووید 19 نیز مشاهده شد که اکثر بیماران مبتلا به کووید 19 دارای بیماری های قلبی عروقی، دیابت و فشار خون بودند. در مطالعه‌ای روی 19 نفر که آزمایش کووید مثبت داشتند؛ مشخص شد که 12.71 درصد از بیماران قلبی، 24.11 درصد از بیماران دیابتی، 9.3 درصد فشار خون بالا داشتند. یعنی اکثر بیماران حاد بیماری زمینه ای دارند.

کارشناسان ارتقای سلامت خاطرنشان می‌کنند که اگر به یک نگاه موردی نگاه کنید و بگویید مثلاً تعداد بیماران قلبی و عروقی افزایش یافته است، تعداد بیمارستان‌ها و پزشکان را اضافه کنید. او گفت: “راهی برای خروج وجود ندارد.” مردم تلاش می کنند.

تقدیسی به آمارها اشاره کرد و افزود: بسیاری از آمارها نشان می دهد که مرگ های زودرس زیر 50 سال در کشور ما وجود دارد که نشان دهنده یک مشکل زمینه ای است که مکانیسم آن تنها از طریق تجویز بهداشتی است.

رئیس انجمن آموزش سلامت و ارتقای سلامت ایران در پاسخ به این سوال که متولی این موضوع (اجرای مفهوم سلامت) کیست؟ او می گوید بخشی از آن باید فرهنگ سازی شود. سواد بهداشت عمومی باید بهبود یابد. همه ارگان‌ها باید در مورد آنچه انجام داده‌اند و برنامه‌هایشان برای سلامتی انسان و جامعه مشخص باشد. از شهرداری گرفته تا مجموعه های دیگر…

وی کشورهای دیگر را مثال زد و توضیح داد: در برخی کشورها کفش غیراستاندارد تولید نمی کنند یعنی وزارت صنعت به آنها اجازه تولید کفش غیرپزشکی را نمی دهد. تمامی صندلی ها طبی و ارگونومیک هستند. آیا در کشور ما وزارت صنعت وقتی می خواهد به یک صنعت مجوز اصولی بدهد، به این موضوع توجه کرده است؟ متاسفانه وجود ندارد هیچ یک از صنایع و شهرک های صنعتی ما پیوست بهداشتی در قرارداد خود ندارند.

سلامتی پایه اصلی یک جامعه است

وی با بیان اینکه سازمان جهانی بهداشت بر همه ابعاد سلامت تمرکز کرده است، گفت: سلامت انسان فقط یک شعار نیست. از سال 2016، سازمان بهداشت جهانی در شانگهای اعلام کرد که «توسعه یعنی سلامت و سلامت به معنای توسعه». بنابراین برای رونق یک جامعه باید پایه اصلی آن یعنی سلامتی را ایجاد کنید.

زنگ بیداری کووید 19 و فرصت های از دست رفته

وی با بیان اینکه کووید 19 دلیل آورده است و مانند زنگ بیداری است که چشمانمان را باز کنیم، ببینیم، بپذیریم که نیاز داریم و باید تغییراتی ایجاد کنیم، تصریح کرد: راه حل روشن است و در بسیاری از کشورها در حال اجرا است و در ایران در قالب یک پایلوت موفق، اما نه سیستماتیک و جامع. اگر قرار است کاری انجام شود، دولت باید وارد عمل شود و برای تحقق تعهدات خود باید در این حوزه (بهداشت) گام برداریم.

وی گفت: نقشی که وزارت بهداشت باید در ارتقای سواد سلامت جامعه و ارتقای سواد سلامت ایفا کند به درستی انجام نمی شود و حتی کار فرهنگ سازی سیستماتیک انجام نمی شود. ما فرصت هایی برای ارتقای سواد سلامت عمومی، سواد رسانه ای، سواد پزشکی جامعه داریم، اما تاکنون کار مفیدی در این راستا انجام نشده است.

سلامتی؛ این یک حق جهانی است

وی با بیان اینکه اکنون درد و درمان آن را به خوبی می شناسیم، گفت: برای ما مهم است که راه حل هایی برای این درد اجرا کنیم تا بتوانیم موفق شویم. یک بخش نیاز به توسعه فرهنگی دارد و دیگری قانونگذاری. ما باید نیازها را شناسایی کنیم، منابع را شناسایی کنیم و ظرفیت های خود را در بخش خصوصی و دولتی تقویت کنیم.

وی در پایان خاطرنشان کرد: وقتی می گوییم سلامت یک حق است منظورمان یک حق همگانی است که مطالبه آن باید توسط رسانه ها و وزارت بهداشت انجام شود که متاسفانه اقدامات لازم را انجام ندادیم.

انتهای پیام/