مسجد والده سلطان پرتونهال چه زمانی ساخته شد؟

مسجد والده سلطان پرتونهال، یکی از جواهرات درخشان استانبول و از آخرین مساجد بزرگ امپراتوری عثمانی، بنایی است که ساخت آن در سال ۱۸۶۷ میلادی آغاز شد و پس از پنج سال تلاش بی وقفه، در سال ۱۸۷۲ میلادی به اتمام رسید و درهایش را به روی همگان گشود. این بنای باشکوه نه تنها یک مکان عبادی است، بلکه گنجینه ای از تاریخ، هنر و معماری را در خود جای داده که داستان دوران پایانی یک امپراتوری عظیم را روایت می کند.

این مقاله سفری است به دل تاریخ، هنر و فرهنگ، تا پرده از رازهای این شاهکار معماری برداشته شود. با ما همراه شوید تا جزئیات زمان ساخت، روایت بانی خیر، نبوغ معمار و سبک های هنری به کاررفته در این مسجد را از نزدیک لمس کنیم. از همان لحظه که قدم در محوطه آن می گذارید، هر بخش از مسجد والده سلطان پرتونهال گویی داستانی کهن را نجوا می کند، داستانی از شکوه و تغییر، سنت و نوآوری، و عظمت یک گذشته پرافتبار.

زمان ساخت و جزئیات تاریخی

سفر به گذشته برای درک زمان ساخت مسجد والده سلطان پرتونهال، پنجره ای به اواخر قرن نوزدهم میلادی، دورانی پر از تحولات برای امپراتوری عثمانی، می گشاید. این مسجد نه فقط یک سازه، بلکه بازتابی از شرایط سیاسی، اجتماعی و هنری آن زمان است. در این دوره، امپراتوری با چالش های بسیاری دست و پنجه نرم می کرد و در عین حال، به دنبال راه هایی برای بازسازی و نوآوری بود که در معماری این بنا به وضوح دیده می شود.

تاریخ دقیق آغاز و اتمام ساخت

پروژه ساخت مسجد والده سلطان پرتونهال، در سال ۱۸۶۷ میلادی کلید خورد. پنج سال تلاش بی وقفه، دست به دست شدن سنگ ها، قلم کاری هنرمندان و نظارت دقیق معماران و صنعتگران، لازم بود تا این رؤیا به حقیقت بپیوندد. بالاخره، در سال ۱۸۷۲ میلادی، این شاهکار معماری به صورت رسمی افتتاح شد و به جمع مساجد بزرگ استانبول پیوست. طولانی شدن روند ساخت، تا حدودی به ابعاد پروژه و دقت وسواس گونه ای که در هر بخش از آن به کار رفته بود، بازمی گردد. هر تکه سنگ، هر طرح کاشی و هر نقش و نگار دیواری، با نهایت وسواس و دقت جانمایی و اجرا شده است. این تاریخ، یعنی سال ۱۸۷۲، برای اواخر دوران عثمانی از اهمیت ویژه ای برخوردار است؛ زیرا مسجد پرتونهال به عنوان یکی از آخرین مساجد جامع و سلطنتی این امپراتوری شناخته می شود که با چنین عظمت و شکوهی ساخته شده است.

باید در نظر داشت که در این سال ها، امپراتوری عثمانی در حال تجربه دگرگونی های عمیقی بود. سنت ها با ایده های نو در آمیخته می شدند و معماری نیز از این قاعده مستثنی نبود. مسجد پرتونهال، به نوعی سمبل این دوره گذار است؛ جایی که معماری سنتی عثمانی با الهاماتی از سبک های اروپایی ترکیب شده تا اثری منحصر به فرد خلق کند. گویی این مسجد، آخرین نفس های باشکوه یک دوران طلایی را به نمایش می گذارد، پیش از آنکه تغییرات گسترده تری امپراتوری را در بر گیرد. این بنا، نه تنها یک محل عبادت، بلکه یک روایت زنده از انتهای یک دوره تاریخی مهم است که هنوز هم می توان از دیوارهایش درس های بسیاری آموخت.

بانی و معمار مسجد

پشت هر بنای باشکوهی، اراده و بینش یک بانی و ذوق و تخصص یک معمار نهفته است. در مورد مسجد والده سلطان پرتونهال نیز این امر صدق می کند. این مسجد به دستور والده سلطان پرتونهال، مادر سلطان عبدالعزیز، یکی از بانفوذترین و برجسته ترین زنان دربار عثمانی، ساخته شد. والده سلطان پرتونهال، نه تنها به عنوان مادر سلطان، بلکه به عنوان یک شخصیت فعال در امور خیریه و ساخت و ساز شناخته می شد. او با انگیزه عمیقی برای جاودانه ساختن نام خود و همچنین خدمت به جامعه، تصمیم به ساخت این مسجد و مجتمع خیریه (کوله) پیوسته به آن گرفت. او می خواست نامش در کنار بنایی ماندگار و ارزشمند برای نسل های آینده باقی بماند و مکانی برای عبادت و خدمت به مردم فراهم آورد.

معمار این اثر برجسته، سارکیس بالیان (Sarkis Balyan)، از مشهورترین معماران ارمنی خانواده بالیان بود که آثار بی نظیری را برای امپراتوری عثمانی خلق کرده اند. این خانواده، چندین نسل به عنوان معماران دربار عثمانی خدمت کردند و آثاری مانند کاخ دولما باغچه، کاخ چراغان و کاخ بیلربی را از خود به یادگار گذاشتند. سارکیس بالیان با ترکیب هوشمندانه سبک های معماری غربی و سنتی عثمانی، توانست مسجدی خلق کند که همزمان با گذشته پیوند داشته و نگاهی به آینده داشته باشد. او با تیمی از هنرمندان و صنعتگران ماهر، از سنگ تراشان و کاشی کاران گرفته تا خطاطان و نقاشان، به خلق جزئیات بی نظیر این مسجد پرداخت. هر کدام از این هنرمندان، با تمام وجود و عشق به هنر، در پی خلق اثری بودند که نه تنها مورد تأیید والده سلطان قرار گیرد، بلکه برای همیشه در تاریخ هنر و معماری عثمانی بدرخشد. گویی هر ستون، هر گنبد و هر کاشی از این مسجد، حکایت از تلاش و تعهد این انسان های هنرمند دارد.

پیش زمینه های تاریخی و سیاسی

درک کامل مسجد والده سلطان پرتونهال بدون شناخت پیش زمینه های تاریخی و سیاسی دوران ساخت آن دشوار است. اواخر قرن نوزدهم، دوره ای بود که امپراتوری عثمانی با فشارهای داخلی و خارجی بی سابقه ای روبرو بود. مرد بیمار اروپا عنوانی بود که قدرت های غربی به این امپراتوری رو به افول داده بودند. در این شرایط، سلاطین عثمانی و دربار آنها تلاش می کردند تا با اصلاحات (تنظیمات) و نوسازی، هم چهره ای مدرن از خود نشان دهند و هم بقای امپراتوری را تضمین کنند. این تلاش ها در حوزه های مختلف، از جمله معماری، نمود پیدا کرد.

جریان های معماری غالب در این دوره، به شدت تحت تأثیر سبک های غربی، به ویژه نئوگوتیک، رنسانس و باروک قرار گرفته بودند. معماران عثمانی، که پیشتر تحت تأثیر سبک های کلاسیک اسلامی و بیزانسی بودند، حالا به دنبال تلفیق این سبک های غربی با الگوهای سنتی خود بودند. این ترکیب، به ویژه در آثار خانواده بالیان، منجر به خلق بناهایی شد که هویتی دوگانه داشتند؛ هم اصالت عثمانی را حفظ می کردند و هم نمادی از تمایل به مدرنیته و همگام شدن با اروپا بودند. مسجد والده سلطان پرتونهال یکی از بارزترین نمونه های این جریان است. این بنا نه تنها یک عبادتگاه، بلکه نمادی از آخرین تلاش های عثمانی برای تلفیق سنت و مدرنیته، در آغوش کشیدن تغییر در عین حفظ هویت بود. گویی سنگ های این مسجد، شهادت می دهند بر دورانی که یک امپراتوری عظیم، در آستانه تغییرات بنیادین، به دنبال یافتن راهی برای بقا و تجدید حیات بود.

موقعیت مکانی و هویت مسجد

مسجد والده سلطان پرتونهال، فراتر از یک بنای تاریخی، به مثابه قلبی تپنده در یکی از شلوغ ترین و زنده ترین محله های استانبول است. موقعیت مکانی آن، نه تنها دسترسی را آسان می کند، بلکه آن را در بافت تاریخی و فرهنگی شهر غرق می سازد. قدم گذاشتن در محوطه این مسجد، یعنی حس کردن هم زمان نبض زندگی مدرن استانبول و ریشه های عمیق تاریخی آن. گویی هر گذر از کنار این بنا، شما را به دو زمان متفاوت پیوند می دهد.

مکان دقیق و دسترسی

مسجد والده سلطان پرتونهال، با شکوه و عظمت خود، در محله پر جنب و جوش آکسارای استانبول قرار گرفته است. این مسجد به طور دقیق در تقاطع دو خیابان مهم شهر، یعنی خیابان اردو و بلوار آتاتورک، خودنمایی می کند. آکسارای، محله ای است که به دلیل موقعیت مرکزی و اهمیت تاریخی اش، همواره نقطه اتصال و محل عبور و مرور بوده است. این منطقه، با بازارهای سنتی، مغازه های رنگارنگ و رستوران های پرشورش، فضایی زنده و دلنشین را برای بازدیدکنندگان فراهم می آورد.

یکی از مزیت های این مسجد، نزدیکی آن به دبیرستان تاریخی پرتونهال است که نام خود را از والده سلطان پرتونهال گرفته. این مجاورت، حس وحدت و پیوستگی تاریخی این مجموعه را تقویت می کند. برای دسترسی به مسجد، گزینه های متنوعی از وسایل نقلیه عمومی در دسترس هستند. می توانید از متروی استانبول استفاده کنید و در ایستگاه آکسارای پیاده شوید که فاصله کوتاهی تا مسجد دارد. همچنین، خطوط تراموا و اتوبوس های متعددی نیز از این منطقه عبور می کنند که امکان دسترسی آسان را فراهم می آورند. در واقع، خود سفر به سمت مسجد از طریق حمل و نقل عمومی، فرصتی است برای تماشای زندگی روزمره استانبول و غرق شدن در فضای شهر. گویی هر ایستگاه، شما را به لایه ای دیگر از این شهر هزار رنگ نزدیک تر می کند.

نام های دیگر و دلایل نام گذاری

مسجد والده سلطان پرتونهال، در کنار نام اصلی خود، گاهی با نام های دیگری نیز شناخته می شود که هر کدام به بخشی از هویت و تاریخ آن اشاره دارند. یکی از رایج ترین نام های دیگر، مسجد والده سلطان آکسارای است. این نام گذاری، به موقعیت مکانی مسجد در محله آکسارای اشاره دارد و به بازدیدکنندگان کمک می کند تا به راحتی آن را در میان انبوه بناهای استانبول شناسایی کنند. استفاده از نام محله در کنار نام اصلی، یک رسم دیرینه در نام گذاری مساجد در استانبول است؛ زیرا هر محله با مسجد اصلی خود شناخته می شود.

واژه والده سلطان به معنای مادر سلطان است و به مقامی والا در دربار عثمانی اشاره دارد که معمولاً مادر سلطان فعلی آن را بر عهده داشته است. این لقب نشان دهنده احترام و نفوذ بی حد و حصر زنی است که دستور ساخت این بنا را داده. پرتونهال نیز نام خود بانی مسجد، یعنی والده سلطان پرتونهال، است. او که مادر سلطان عبدالعزیز بود، با ساخت این مسجد، نام خود را جاودانه ساخت. بنابراین، نام کامل مسجد والده سلطان پرتونهال به وضوح هم بانی و هم جایگاه اجتماعی او را بیان می کند. این نام گذاری ها، نه تنها هویت مسجد را مشخص می کنند، بلکه یادآور نقش پررنگ زنان قدرتمند در تاریخ عثمانی و میراث فرهنگی است که از خود به جای گذاشته اند. گویی نام این مسجد، خود روایتی است از اراده و قدرت زنانی که در دل یک امپراتوری، توانستند چنین یادگارهای باشکوهی را بیافرینند.

معماری و ویژگی های هنری

مسجد والده سلطان پرتونهال نه تنها یک بنای مذهبی، بلکه یک درس تاریخ زنده در معماری است. هر قوس، هر ستون، و هر کاشی از آن، داستانی از ترکیب های هنری و تأثیرات فرهنگی را در خود پنهان کرده است. برای کسانی که به معماری علاقه مند هستند، این مسجد فرصتی بی نظیر برای تماشای تلفیق بی باکانه و هنرمندانه سبک های گوناگون است. وقتی به نمای بیرونی آن خیره می شویم، گویی خود را در برابر یک اثر هنری چندوجهی می یابیم که از هر زاویه، چیزی جدید برای گفتن دارد.

سبک معماری منحصر به فرد

آنچه مسجد والده سلطان پرتونهال را در میان مساجد استانبول متمایز می کند، سبک معماری منحصر به فرد آن است. این مسجد نمادی از دوران گذار و تلفیق در امپراتوری عثمانی است؛ جایی که سنت ها با الهاماتی از غرب در هم آمیخته شدند. سارکیس بالیان، معمار چیره دست این بنا، استادانه توانست سبکی را خلق کند که ترکیبی از نئوگوتیک، رنسانس، باروک و البته سبک سنتی عثمانی است. این ترکیب، به ویژه در نمای خارجی مسجد، جلوه ای خیره کننده و بی همتا به آن بخشیده است.

نمای مسجد با جزئیات غنی و پیچیده ای تزئین شده که یادآور کلیساهای اروپایی در سبک گوتیک و رنسانس است، اما در عین حال، گنبد و مناره های آن به وضوح هویت عثمانی و اسلامی بنا را فریاد می زنند. این تلفیق باعث شده تا مسجد پرتونهال، ظاهری متفاوت از مساجد کلاسیک عثمانی مانند آثار معمار بزرگ سینان داشته باشد. در حالی که مساجد سینان بر سادگی، عظمت متوازن و گنبدهای باشکوه اما کمتر تزئین شده تمرکز دارند، مسجد پرتونهال با تزئینات فراوان، خطوط ظریف و جزئیات دقیق، خود را معرفی می کند. این تفاوت، دقیقاً نقطه قوت و جذابیت آن است؛ چرا که نشان دهنده یک دوره جدید در معماری عثمانی است که دیگر تنها به دنبال تکرار گذشته نبود، بلکه می خواست در عین حفظ ریشه هایش، به سوی آینده گام بردارد. گویی این مسجد، یک شعر است که به زبان های مختلفی سروده شده و هر بخش از آن، نغمه ای از یک فرهنگ متفاوت را می سراید.

مسجد والده سلطان پرتونهال شاهدی است بر ذوق و جسارت معماران عثمانی در اواخر قرن نوزدهم، که توانستند سبک های معماری شرقی و غربی را چنان هنرمندانه در هم آمیزند که اثری بی زمان و فراتر از مرزهای فرهنگی خلق کنند.

ساختار و جزئیات بیرونی

هنگامی که از بیرون به مسجد والده سلطان پرتونهال نگاه می کنیم، اولین چیزی که چشم ها را به خود خیره می کند، عظمت و ظرافت همزمان آن است. گنبد اصلی مسجد، با ابهت خود، قلب بنا را تشکیل می دهد و چندین گنبد فرعی کوچک تر آن را احاطه کرده اند که هماهنگی و توازن خاصی را به کل مجموعه می بخشند. این گنبدها، نه تنها از نظر سازه ای مهم هستند، بلکه با تزئینات ظریف و کاشی کاری های زیبا، جلوه ای روحانی و چشم نواز دارند.

مناره ها، دو برج بلند و باریک مسجد، با ارتفاعی چشمگیر، به سمت آسمان قد برافراشته اند و با حکاکی ها و نقوش زیبای خود، از دوردست ها خودنمایی می کنند. سبک مناره ها نیز از تلفیق هنری سبک های مختلف حکایت دارد و آنها را از مناره های سنتی مساجد عثمانی متمایز می کند. نمای خارجی مسجد، ترکیبی از سنگ مرمر سفید و سنگ های دیگر است که با دقت و ظرافت خاصی به کار گرفته شده اند. این مصالح، به بنا صلابت و دوام بخشیده اند و در عین حال، با رنگ های خود، بازی نور و سایه را در طول روز به نمایش می گذارند. نقوش و کتیبه های حک شده بر دیوارها، عمدتاً به خط ثلث و نستعلیق، آیات قرآنی و عبارات مذهبی هستند که به زیبایی بنا می افزایند و پیوند آن را با فرهنگ اسلامی پررنگ تر می کنند.

حیاط مسجد (صحن)، فضایی دلنشین و آرامش بخش است که با درختان سرو و فواره های زیبا، مکانی برای استراحت و تفکر فراهم می آورد. ورودی های اصلی مسجد، با طاق های بلند و تزئینات مفصل، بازدیدکنندگان را به دنیای درون هدایت می کنند. هر ورودی، با جزئیات خاص خود، داستانی متفاوت را روایت می کند و شما را به کشف بیشتر ترغیب می نماید. گویی این حیاط، پلی است میان دنیای شلوغ بیرون و سکوت و معنویت داخل مسجد، که شما را با هر قدم، به آرامشی عمیق تر دعوت می کند.

فضای داخلی و تزیینات

هنگامی که از ورودی های باشکوه مسجد والده سلطان پرتونهال عبور می کنیم و قدم به فضای داخلی آن می گذاریم، ناگهان در دریایی از رنگ ها، نورها و نقش ها غرق می شویم. فضای داخلی مسجد، شاهکاری از هنر تزئینی عثمانی است که با الهام از سبک های مختلف، محیطی روحانی و در عین حال باشکوه را خلق کرده است. محراب، محلی که امام جماعت برای اقامه نماز می ایستد، با دقت فراوان و با استفاده از بهترین مرمرها و تزئینات، ساخته شده است. منبر، که برای خطبه خوانی استفاده می شود، نیز با حکاکی های ظریف و نقوش هندسی اسلامی، جلوه ای بی نظیر دارد. جایگاه موذن نیز با ظرافتی مشابه، به گونه ای طراحی شده که با کل فضا هماهنگی داشته باشد.

یکی از برجسته ترین ویژگی های فضای داخلی، کاشی کاری های چشم نواز آن است. دیوارهای مسجد با کاشی های ازنیک (Iznik) تزئین شده اند که به دلیل رنگ های زنده، به ویژه آبی، سبز و قرمز، و طرح های گل و گیاه، شهرت جهانی دارند. این کاشی ها، نور را به شکلی دلنشین منعکس می کنند و فضایی گرم و دعوت کننده می آفرینند. خطاطی های هنرمندانه، که اغلب آیات قرآنی و ادعیه هستند، بر دیوارها، گنبدها و ستون ها نقش بسته اند و با خط ثلث و نستعلیق، معنویت فضا را دوچندان می کنند. نقاشی های دیواری نیز با طرح های اسلیمی و گل و بته، حس زیبایی و آرامش را به ارمغان می آورند.

نورپردازی طبیعی مسجد، از طریق پنجره های متعدد و بلند که در اطراف گنبد و دیوارهای جانبی قرار گرفته اند، تأمین می شود. این پنجره ها، نور خورشید را به داخل هدایت می کنند و باعث می شوند که کاشی کاری ها و نقاشی ها با هر تغییر نور، جلوه ای متفاوت به خود بگیرند. لوسترهای بزرگ و قدیمی نیز در مرکز گنبد و در نقاط مختلف مسجد آویزان شده اند که در شب، نورپردازی مصنوعی را بر عهده دارند و فضایی دلپذیر و مقدس ایجاد می کنند. هر ستون، هر طاق و هر فرورفتگی در دیوار، با دقت و وسواس طراحی و اجرا شده تا این فضای داخلی، نه تنها مکانی برای عبادت، بلکه گالری هنری بزرگی باشد که روح انسان را به پرواز درمی آورد. گویی هر ذره از این فضا، شما را به تماشای اوج هنر و معنویت دعوت می کند و تجربه ای فراموش نشدنی را برایتان رقم می زند.

اهمیت فرهنگی و مذهبی

مسجد والده سلطان پرتونهال، فراتر از زیبایی های معماری و تاریخی خود، نقش پررنگی در زندگی فرهنگی و مذهبی استانبول ایفا می کند. این بنا، نه تنها محلی برای عبادت، بلکه مرکزی برای اجتماع، یادگیری و حفظ میراث فرهنگی است. قدم نهادن به این مسجد، حس پیوند با گذشته و حضور در قلب یک جامعه زنده را به ارمغان می آورد. اینجا جایی است که تاریخ نفس می کشد و ایمان جریان دارد.

مرکز عبادی و اجتماعی

از زمان تکمیل ساخت در سال ۱۸۷۲، مسجد والده سلطان پرتونهال به عنوان یک مرکز عبادی مهم برای ساکنان محله آکسارای و اطراف آن شناخته شده است. نمازهای پنج گانه، نماز جمعه و نمازهای اعیاد مذهبی، با حضور پرشور مردم در این مسجد برگزار می شود. صدای اذان که از مناره های بلند آن به گوش می رسد، نویدبخش آرامش و معنویت است و مسلمانان را به سوی خود فرا می خواند. اما نقش این مسجد تنها به عبادت محدود نمی شود؛ این مکان به عنوان یک مرکز اجتماعی نیز عمل می کند.

مسجد در طول سالیان متمادی، میزبان مراسم و رویدادهای مذهبی و اجتماعی متعددی بوده است. از کلاس های آموزش قرآن و حدیث گرفته تا سخنرانی های مذهبی که به تبیین اصول دین و اخلاق می پردازند. این فعالیت ها به تقویت پیوندهای اجتماعی و افزایش آگاهی دینی در جامعه کمک می کنند. این مسجد همچنین فضایی برای گفت وگو و تبادل نظر فراهم می آورد و به عنوان محلی برای گرد هم آمدن و همدلی مردم، نقش مهمی در زندگی اجتماعی محله ایفا می کند. گویی این مسجد، لنگرگاهی است که جامعه را در میان موج های متلاطم زندگی، به آرامش و همبستگی دعوت می کند و حس تعلق به یک خانواده بزرگ را به ارمغان می آورد.

میراث فرهنگی و گردشگری

مسجد والده سلطان پرتونهال، به دلیل زیبایی های معماری منحصر به فرد و تاریخ غنی خود، جایگاه ویژه ای در میراث فرهنگی ترکیه دارد و به یکی از جاذبه های توریستی مهم استانبول تبدیل شده است. هر ساله، هزاران گردشگر از سراسر جهان، برای تماشای این شاهکار معماری و غرق شدن در فضای روحانی آن، به این مسجد می آیند. ارزش تاریخی و هنری این مسجد، نه تنها برای نسل های آینده ترکیه، بلکه برای تمام بشریت، بی قیمت است. این بنا، داستانی از هنر، ایمان و پایداری را روایت می کند که مرزهای زمان و مکان را در هم می شکند.

حفظ و نگهداری این بنای باارزش، همواره مورد توجه دولت و سازمان های میراث فرهنگی بوده است. طی سالیان متمادی، بازسازی ها و مرمت های دقیقی انجام شده تا اصالت و زیبایی اولیه مسجد حفظ شود. این بازسازی ها با وسواس فراوان و با استفاده از روش های سنتی و مصالح مشابه، صورت گرفته اند تا هیچ خدشه ای به هویت تاریخی آن وارد نشود. مسجد والده سلطان پرتونهال، نه تنها یک مکان دیدنی است، بلکه به ما یادآوری می کند که چگونه هنر و ایمان می توانند در کنار هم، آثاری جاودانه خلق کنند. این مسجد، گویی یک کتاب باز است که هر صفحه از آن، دعوتی است به کشف و ستایش زیبایی و تاریخ، و تجربه ای است که هر بازدیدکننده را عمیقاً تحت تأثیر قرار می دهد.

نکات کاربردی برای بازدیدکنندگان

بازدید از مسجد والده سلطان پرتونهال، تجربه ای فراتر از صرفاً تماشای یک بنای تاریخی است؛ این سفری است به عمق فرهنگ و معنویت. برای اینکه این تجربه برایتان هرچه دلنشین تر و پربارتر باشد، دانستن چند نکته کاربردی می تواند بسیار مفید باشد. با رعایت این نکات، نه تنها خودتان از بازدید لذت بیشتری می برید، بلکه به حفظ احترام این مکان مقدس نیز کمک خواهید کرد.

ساعات بازدید و مقررات

مسجد والده سلطان پرتونهال، مانند اکثر مساجد در ترکیه، در طول روز به روی بازدیدکنندگان باز است و بازدید از آن رایگان است. اما بسیار مهم است که به اوقات نماز توجه ویژه ای داشته باشید. در زمان های نماز، به ویژه نماز جمعه، ممکن است بخش هایی از مسجد برای غیرنمازگزاران محدود شود تا مسلمانان بتوانند با آرامش به عبادت بپردازند. بهترین زمان برای بازدید، خارج از این اوقات است، معمولاً بین ساعات ۹ صبح تا ۶ عصر، البته این ساعات می توانند بسته به فصل تغییر کنند.

در هنگام بازدید از مسجد، رعایت قوانین پوشش و آداب مربوط به اماکن مذهبی ضروری است. برای بانوان، پوشاندن سر با روسری و پوشیدن لباس های پوشیده (بدون شلوارک یا دامن کوتاه و شانه های عریان) الزامی است. آقایان نیز باید لباس های مناسب و پوشیده به تن داشته باشند. کفش ها نیز باید قبل از ورود به فضای اصلی مسجد از پا درآورده شوند. معمولاً در ورودی مسجد، فضایی برای قرار دادن کفش ها و گاهی نیز روسری برای امانت دادن به بانوان در نظر گرفته شده است. همچنین، رعایت سکوت و پرهیز از سروصدا و عکاسی با فلش، نشانه احترام به فضای معنوی مسجد است. گویی با رعایت این نکات، شما نیز بخشی از این حرمت و آرامش می شوید و تجربه حضورتان در این مکان، عمیق تر و پربارتر خواهد شد.

امکانات اطراف مسجد

موقعیت مسجد والده سلطان پرتونهال در محله آکسارای، این امکان را به بازدیدکنندگان می دهد تا تجربه ای کامل تر از استانبول داشته باشند. این محله که به دلیل بازارهای پرجنب وجوش و رستوران های محلی اش شهرت دارد، فرصت های بسیاری برای گشت و گذار فراهم می کند. پس از بازدید از مسجد، می توانید در بازارهای اطراف قدم بزنید و از خرید سوغاتی های سنتی، ادویه جات معطر و صنایع دستی محلی لذت ببرید. این بازارها، با رنگ ها و بوهای خاص خود، حسی از زندگی واقعی استانبول را به شما منتقل می کنند.

رستوران های محلی در آکسارای، با غذاهای سنتی و خوشمزه ی ترکی، از جمله کباب های لذیذ، دونر کباب، و دسرهای شیرین، انتخاب های عالی برای صرف غذا هستند. می توانید پس از یک بازدید معنوی، طعم های اصیل ترکی را امتحان کنید و از مهمان نوازی مردم محلی لذت ببرید. علاوه بر این، محله آکسارای به دلیل نزدیکی به سایر جاذبه های گردشگری مهم استانبول، مانند منطقه سلطان احمد با مسجد ایاصوفیه، مسجد آبی و کاخ توپکاپی، یک نقطه شروع عالی برای ادامه گشت و گذار در شهر است. با کمی پیاده روی یا استفاده از وسایل نقلیه عمومی، می توانید به راحتی به این اماکن دسترسی پیدا کنید و یک روز پر از اکتشاف و تجربه را در استانبول رقم بزنید. گویی بازدید از این مسجد، تنها آغاز یک ماجراجویی بی نظیر در قلب شهری پر از رمز و راز است.

نتیجه گیری

مسجد والده سلطان پرتونهال، فراتر از یک بنای تاریخی، به مثابه یک روایت زنده از گذشته پر افتخار امپراتوری عثمانی است. این مسجد که بین سال های ۱۸۶۷ تا ۱۸۷۲ میلادی ساخته شد، تلفیقی بی نظیر از هنر، ایمان و نوآوری را به نمایش می گذارد. از سبک های معماری نئوگوتیک و باروک گرفته تا تزئینات سنتی عثمانی، هر گوشه از این بنا داستانی برای گفتن دارد. این شاهکار سارکیس بالیان، نه تنها یادآور اراده و نفوذ والده سلطان پرتونهال، مادر سلطان عبدالعزیز است، بلکه نمادی از دوران گذار و تلاش برای مدرنیته در اواخر امپراتوری عثمانی نیز محسوب می شود.

قدم گذاشتن در محوطه این مسجد و غرق شدن در فضای داخلی آن، تجربه ای است که شما را به گذشته ای دور می برد؛ جایی که هر کاشی، هر کتیبه و هر قوس، با زبانی بی صدا از تاریخ و فرهنگ سخن می گوید. مسجد والده سلطان پرتونهال، به عنوان یک مرکز عبادی مهم و یک جاذبه گردشگری بی بدیل، همچنان به حیات خود ادامه می دهد و نسل به نسل، داستان عظمت و زیبایی را منتقل می کند. بازدید از این مسجد، نه تنها فرصتی برای تماشای یک اثر هنری باشکوه است، بلکه دعوتی است به تأمل در پیوندهای عمیق تاریخ، هنر و معنویت که استانبول را به شهری بی نظیر تبدیل کرده است. این تجربه، بی شک در ذهن و روح هر بازدیدکننده، حک خواهد شد و خاطره ای ماندگار از سفری به قلب تاریخ و زیبایی های عثمانی را به ارمغان خواهد آورد.