تصویر سینما از واقعیت خانواده ایرانی؛ خیلی دور، خیلی دورتر
تخریب چهره خانواده در سینمای ایران به ویژه در آثار طنز و اجتماعی آسیب جدی به جامعه وارد کرده است. درحالی که سینمای جهان بر تقویت بنیان خانواده تأکید دارد تصویر خانواده ایرانی در آثار داخلی از واقعیت فاصله گرفته و نیازمند بازنگری کارشناسانه است.
گروه فرهنگ و جامعه خبرگزاری آناف مرتضی رنجبران* ـ در سینمای ایران چهره خانواده در سال های اخیر تخریب شده است. این اتفاق نه تنها در آثار اجتماعی بلکه در آثار طنز نیز به تصویر کشیده شده و افزایش تولید چنین آثاری و البته اقبال عمومی برای گذران اوقات فراغت با آثار طنز به خانواده ها به مرور زمان آسیب زده است. در سینمای جهان اما این روند معکوس بوده و خانواده به عنوان پایه و بنیان بسیاری از آثار به ویژه فیلم های اجتماعی قرار گرفته است.
شاید مسعود کیمیایی بهترین تعریف را از خانواده ایرانی داشته باشد؛ سفره خانه بزرگتر؛ خانواده ایرانی با این شاخص ها شناخته میشود و قطعاً شما این شاخص ها را در تعریف خانواده در آثار غربی به این شکل پیدا نمیکنید هرچند سینمای داخلی هم از این شاخص ها خالی شده است. فیلمسازان به دلیل نگرانی مسئوالان نتوانسته اند به مسائل عمیق تر بپردازند.
از سویی برخی فیلمسازان هم به سراغ ظاهر یک مسئله و مشکل رفته اند و مسائل و مصائب پیش روی خانواده ها همچون حذف طبقه میانه یا متوسط جامعه و آسیب این اتفاق به جامعه در هیچ اثری به تصویر کشیده نشده و نمی شود.
تصویر امروز خانواده مرد ایرانی زن ایرانی دور از حقیقت است. آنچه ما می بینیم یا مربوط به اقشاری از پایین جامعه است که من به عنوان کسی که در این گروه زندگی کرده ام از دیدن این تصاویر متعجب می شوم یا به قدری تصاویر از بخش بالادست جامعه است که تصور میکنم این تصاویر ربطی به این کشور ندارد.
پرداخت به مسائل چون خیانت و مباحثی از این دست باید با نگاه کارشناسی در دستور کار باشد. نمی توانیم بگوییم خیانت وجود ندارد اما نمی توان فقط تصویر خیانت را در فیلم ها ارائه داد و به مسائلی که سبب این اتفاقات شده اند از تروما های کودکی و خانواده گرفته تا شرایط اقتصادی اشاره نکرد.
برقراری ارتباط میان ارزش های سنتی و تحوالت مدرن جامعه نیازمند ارائه اطلاعات جدید از سوی کارشناسان مربوطه به فیلمسازان است. البته این را با فیلمسازی سفارشی اشتباه نگیرید. بهتر است فیلمسازان برای گفت و گو با کارشناسان نه کارشناسان سفارشی مربوط به فالن نهاد دعوت شوند و دوره هایی برای آنان برگزار شود و گفت و گو میان فیلمسازان و جامعهشناسان روانشناسان و مردم شناسان شکل گیرد.
متأسفانه کودکان امروز تماشاگر بی چون وچرای آثار طنز هستند چراکه فیلم کودک جایگاهی ندارد و این خود یک آسیب جدی است. روابط ولنگار به تصویر کشیده شده در برخی آثار طنز نیاز های اشتباهی برای کودکان و حتی دیگر اعضای خانواده ها ایجاد میکند اتفاقی که برای مخاطبان سینما رخ میدهد.
همه قبول داریم که مخاطبان سینما زیاد نیستند اما ما آمار دقیقی از چرخش آثار سینمایی به صورت غیرقانونی نداریم که حتماً چند ده برابر اکران سینما ها سر از خانه های مردم درمیآورد و مخاطبان بیشتر در این بخش تحت تأثیر آثار قرار میگیرند.
* کارشناس سینما و تلویزیون