حرف‌های خواندنی وکیل معروف درباره فیلترینگ و عدم استقبال مردم از پیام‌رسان‌های ایرانی!
یک حقوقدان و کارشناس رسانه با تاکید بر اینکه فیلترینگ نقض گسترده حقوق ملت ها تلقی می شود، گفت: میزان استقبال مردم از هر تریبون بستگی به سیستم بازار دارد. در حال حاضر تلگرام، اینستاگرام و واتس اپ در بین مردم بسیار محبوب هستند. پلتفرم های خارجی دیگری مانند Imo، Signal، Tik Tok، Line، Viber و WeChat وجود دارند، اما مردم از آنها بازدید نکرده و به آنها رای نداده اند. پلتفرم داخلی نیز همین وضعیت را دارد. وقتی مردم نمی پذیرند، اعتماد ندارند، به آنها علاقه ندارند، نمی توانید آنها را به افرادی که از آنها استفاده نمی کنند مجبور کنید.
مشروح گفت و گو با کامبیز نوروزی را در ادامه می خوانید:
حدود 50 روز از اکران برخی از سکوهای فضایی می گذرد و نه تنها خبری از اکران آنها نیست، بلکه چند نفر از احتمال اکران دائمی آنها صحبت می کردند. به نظر شما این موضوع چقدر با اصل آزادی بیان سازگاری دارد؟
ممکن است فیلترینگ در دو دهه اخیر به دلیل فناوری های جدید اینترنت وارد ادبیات ارتباطات شده باشد و یکی از مصادیق سانسور باشد. از سوی دیگر، حقوق آزادی بیان، انتشار اطلاعات و آزادی رسانه‌ها به اشکال مختلف در قانون اساسی کشور تنظیم شده است و فیلترینگ مستقیم و صریح ناقض حقوق ملت است نقض بسیار گسترده” به عنوان سانسور عمومی. سانسور ممکن است مانند این باشد که می‌گوییم برخی داستان‌ها نباید منتشر شوند، اما فیلتر کردن ممکن است مانند این باشد که بگوییم کل روزنامه‌ها نباید منتشر شوند. یعنی سانسور عمومی است و به همین دلیل نقض گسترده حقوق ملت ها محسوب می شود.
دسترسی به فضای مجازی بدون شک یکی از حقوق اساسی و مشروع ملت است. بر اساس اصل نهم قانون اساسی، حتی مجلس نیز نمی تواند قوانینی را تصویب کند که آزادی های مشروع مردم را سلب کند. نمایندگان مجلس باید توجه داشته باشند که آنها نماینده ملت هستند نه نماینده دولت. اگر نماینده دولت قانونی خلاف حقوق اساسی کشور صادر کند اولاً قانون طبق اصل نهم قانون اساسی معتبر نیست و ثانیاً برخلاف اصل نماینده است. .
اعتراضات اخیر دلیلی برای فیلتر کردن بخشی از فضای مجازی است. اکنون که برخی از سیاسیون مدعی هستند که فضای کشور آرام شده است، غربالگری چه توجیهی می تواند داشته باشد؟
از نظر حقوقی، سانسور در شرایط بحرانی در مقیاس بزرگ مانند جنگ مجاز است. در تمام رژیم های قانونی، دولت ها می توانند سانسور موقت و محدود را در موارد حیاتی مانند جنگ اعمال کنند. ما در زمان جنگ با عراق سابقه سانسور اخبار را داشتیم و این موضوع قابل قبول و قانوناً قابل قبول بود. اما غربالگری سانسور موردی و محدود نیست و سانسور عمومی و عمومی است; و حتی در شرایط بحران های بزرگ، دولت ها اجازه اعمال سانسور گسترده و عمومی را ندارند.
روز گذشته در ترکیه بمب گذاری شد و اینترنت این کشور برای چند ساعت قطع شد و پس از چند ساعت مشکل اینترنت این کشور حل شد. اما نزدیک به دو ماه است که بخشی از فضای مجازی برای مردم ما فیلتر شده است و اصلا معلوم نیست این فیلتر رفع می شود یا خیر.
اقدامات دولت ترکیه که شما اشاره کردید، اقدامات درستی است. اقدامات تروریستی مهمی رخ داده است و دولت ترکیه با خاموش کردن چندین ساعت اینترنت سانسور را اعمال می کند، اما در اینجا فیلترینگ به یک رویه ثابت و مداوم تبدیل شده است. نزدیک به دو ماه است که اعتراضات در کشور وجود دارد، اما طی سال‌ها برخی از سایت‌ها یا بسیاری از سایت‌ها که سایت‌های غیراخلاقی نیستند، فیلتر شده‌اند. یعنی سانسور کلی در مورد آنها صورت گرفته است. اما حتی می توانم بگویم که وضعیت فعلی وضعیتی نیست که اجازه غربالگری عمومی را بدهد.
نظر شما در مورد آسیب این نوع فیلترینگ به کسب و کارهای مجازی چیست؟ آیا آماری در این زمینه دارید؟
مشکل فقط تجارت سایبری نیست. مشکل دخالت در امور خصوصی مردم بخشی از آسیب های ناشی از فیلترینگ است. آمارهای باورنکردنی نیز منتشر شده است که نشان می دهد چقدر به کسب و کارها خسارت وارد شده است. امروز آماری دیدم که حدود 70 هزار میلیارد تومان در فضای مجازی به کسب و کارها خسارت وارد شده است.
مشکل اینجاست که با فیلتر کردن بیشتر ارتباطاتی که رسانه‌های رسمی می‌خواهند ایجاد کنند، اعم از خبرگزاری‌ها، روزنامه‌ها و دیگر رسانه‌ها با مخاطبان خود، سیستم گردش اطلاعات را در این کشور مختل و مختل می‌کند. البته مشکل از پلتفرم ها و فضای مجازی نیست. مشکل اینجاست که بزرگترین و مهمترین رسانه کشور یعنی تلویزیون اساساً بی اعتبار شده و نفوذ خود را در جامعه از دست داده است.
کسانی که طرفدار فیلتر هستند، با این دیدگاه تصدیق ضمنی دارند. و آن این است که آنها رقابت رسانه ای را به رسانه های رقیب باخته اند. به جای چسبیدن به این نوع اعمال خلاف قانون اساسی، باید به این فکر کنند که چگونه می توانند رسانه داخلی تلویزیون را به گونه ای احیا کنند که اعتماد مردم را جلب کند. در واقع راه حل افزایش رقابت با فضای مجازی، اصلاح گسترده تلویزیون است نه فیلتر. همچنین، فیلتر کردن همیشه یک تجربه ناموفق است و همیشه راه های مختلفی برای دور زدن فیلتر وجود دارد.
شما مدعی هستید که فیلترینگ نشانه ضعف صدا و سیما در رقابت است. با این حال، پس از غربالگری پلتفرم های خارجی، بحث هایی در مورد تقویت پلت فرم های داخلی مطرح شد. آیا فیلتر کردن پلتفرم های خارجی می تواند پلتفرم های داخلی را تقویت کند؟
خیلی بعید میدونم از زمانی که تلگرام فیلتر شد، دولت برای چند پلتفرم داخلی تسهیلات گسترده ای را برای جایگزینی تلگرام در نظر گرفت، اما با استقبال مواجه نشد. میزان استقبال عمومی از هر پلتفرم به سیستم بازار بستگی دارد. در حال حاضر تلگرام، اینستاگرام و واتس اپ در بین مردم بسیار محبوب هستند. پلتفرم های خارجی دیگری مانند Imo، Signal، Tik Tok، Line، Viber و WeChat وجود دارند، اما مردم به سراغ آنها نرفته اند و آنها را انتخاب نکرده اند. پلتفرم داخلی نیز همین وضعیت را دارد. وقتی مردم نمی پذیرند، اعتماد ندارند، به آنها علاقه ندارند، نمی توانید آنها را به افرادی که از آنها استفاده نمی کنند مجبور کنید.
به خصوص که اکنون تعداد افرادی که از تلویزیون داخلی در ایران استفاده می کنند بسیار کاهش یافته است و نمی توان او را مجبور کرد جلوی یک شبکه تلویزیونی بنشیند. دوست ندارند و دوست ندارند. تجربه نشان می دهد که این روش همیشه شکست می خورد.
بیشتر بخوانید:
220