در بسته بندی مواد خوراکی از چه گازی استفاده میشود؟

تاریخچه کاربرد گاز در بسته بندی مواد غذایی

اولین بار در دهه 1930 میلادی از اتمسفر اصلاح شده برای بسته بندی و جا به جایی سبزیجات و میوه و ماهی به کار رفت. ابتدا از گاز دی اکسید کربن غلیظ استفاده کردند. اما بعد از مدتی پیشرفت هایی در این زمینه حاصل شد و کاربرد انواع گازها در بسته بندی مواد غذایی نیز در کنار دی اکسید کربن جایگاه خود را پیدا کرد. به خصوص نیتروژن جزو گازهای مفیدی است که در بسته بندی مواد غذایی به کار می رفت. درحال حاضر روش های اصلاح اتمسفر در بسته بندی مواد غذایی برای غذا های نیم پخته، ماهی، پاستا، میوه ها و سبزیجات و بسیاری از مواد غذایی دیگر استفاده می شود.

مقاله پیشنهادی: راهنمای سفارش کارت ویزیت شرکت تعمیر آبگرمکن

معرفی روش بسته بندی غذایی گازی MAP

قبل از اینکه به کاربرد انواع گازها در بسته مواد غذایی بپردازیم، باید با روش بسته بندی غذایی گازی و طراحی گرافیک بسته بندی مواد غذایی آشنا شوید. پروسه بسته بندی و حمل مواد غذایی یک مرحله بسیار حساس است. زیرا احتمال فاسد شدن مواد غذایی در مجاورت با اکسیژن زیاد است. بنابراین برای حل این مشکل از روش بسته بندی گازی استفاده می کنند. به فرآیند استفاده از گازها برای حفظ طبیعی مواد غذایی، بسته بندی اتمسفری اصلاح شده MaP گفته می شود و هدف از آن افزایش ماندگاری هوای داخل بسته بندی غذایی است.

این نوع گازها را قبل، حین و بعد از بسته بندی مواد  غذایی به بسته وارد می کنند تا از اکسیداسیون مواد غذایی جلوگیری شود. انواع گازهای مورد استفاده در بسته بندی شامل نیتروژن، اکسیژن، آرگون، دی اکسید کربن است. ما درادامه قصد داریم درباره پرکاربردترین گازهای بسته بندی مواد غذایی صحبت کنیم.

پرکاربردترین گازهای بسته بندی مواد غذایی

بسته بندی اتمسفر اصلاح شده برای محصولات غذایی زیادی کاربرد دارد . در این فرایند از انواع گازها در بسته بندی مواد غذایی استفاده می شود که  در ادامه به لیستی از پرکاربردترین گازها در بسته بندی مواد غذایی اشاره خواهیم کرد.

گاز دی اکسید کربن

در بسته بندی مواد غذایی از فاسد شدن آن جلوگیری می کند. زیرا دی اکسید کربن رشد باکتری ها را مهار می کند. و عمر مفید محصولات گوشتی را تا 5 روز افزایش می دهد و در برخی محصولات دیگر مانند نان و شیرینی و پنیرها از کپک زدن آن ها پیشگیری می کند. Co2 در نوشیدنی های گازدار مثل نوشابه و سیستم های خنک کننده محصولات غذایی نیز کاربرد دارد که محصولات غذایی را تا مدت ها تازه نگهداری می کند. به طور کلی هر چه میزان دی اکسیدکربن بیشتر باشد، غذا ماندگارتر است.

گاز نیتروژن

کاربرد انواع گازها در بسته مواد غذایی یکی از روش های اصلی نگهداری مواد غذایی است. همانگونه که می دانید گاز نیتروژن در زندگی ما نقش مهمی دارد. نیتروژن دارای اکسیژن و رطوبت کمی است. و با هیچ قطعه غذایی واکنش نشان نمی دهد. و از آن جا که باکتری ها برای ادامه حیات به اکسیژن نیاز دارند. از رشد باکتری ها جلوگیری می کند در نتیجه مواد غذایی فاسد نمی شوند.  نمونه فاسد شدن مواد غذایی را در تیره شدن رنگ سیب قاچ زده شده می بینید. در بسته بندی اتمسفر اصلاح شده، این گاز سهم زیاد تری دارد. بنابراین مقدار گاز نیتروژن با غلظت 99.0% بیشتر از بقیه گازهاست. اما نسبت به نوع مواد غذایی میزان نیتروژن مورد نیاز متغیر است.

آرگون

شباهت زیادی به نیتروژن دارد. سنگین تر از نیتروژن است و کاملا بی رنگ، بی بو و بی مزه است. و در بسیاری از زمینه ها جایگزین نیتروژن می شود  و این قابلیت را دارد که رشد میکروب ها، مواد شیمیایی تخریب کننده را مهار کند. بنابراین در بسته بندی مواد غذایی بسیار کاربرد دارد زیرا از اکسیداسیون مواد غذایی ، کپک زدن و رطوبت جلوگیری می کند.

اکسیژن

اکسیژن باعث  اکسیداسیون مواد غذایی می شود با این وجود از آن جا که طبیعت برای انجام فرآیندهای تخمیر از میکروارگانیسم (باکتری ها، جلبک ها و قارچ ها) استفاده می کند. مقدار کمی از اکسیژن به تازگی گوشت قرمز کمک کرده و تازگی و طراوت میوه و سبزیجات را حفظ می کند. به این ترتیب که با افزودن مواد جاذب اکسیژن از رشد موجودات بی هوازی جلوگیری کرده در نتیجه مواد غذایی تازگی و طراوت خود را دارند.

انواع روش های بسته بندی غذایی Map

بسته بندی اتمسفر اصلاح شده  Map مخفف کلمه Modified Atmosphere packing است. که هدف از این فرایند افزایش ماندگاری مواد غذایی است. و انواع مختلفی دارد که شامل فلاشینگ، به کاربردن فیلم های خاص برای بسته بندی، جذب اکسیژن و بسته های جاذب آب است. انتخاب روش بسته بندی غذایی Map براساس نوع بسته متفاوت است.

1. روش فلاشینگ

دقت کرده اید وقتی به  پاکت چیپس دست می زنید، احساس می کنید که کیسه بیشتر از چیپس پر از هواست. این در حقیقت هوا نیست، بلکه گاز نیتروژن جایگزین هوای داخل بسته شده است. به این فرآیند بسته بندی به روش MAP یا گاز فلاشینگ گفته می شود. در این روش هوا به صورت کامل از بسته بندی خارج می شود و گاز مد نظر جایگزین می شود تا با هوا واکنش ندهد.  Map موثرترین روش نگهداری و حفاظت مواد غذایی است که از نیتروژن یا مخلوطی از گازها در بسته بندی اتمسفر اصلاح شده استفاده می کنند تا به این وسیله طعم، بافت و ظاهر مواد غذایی در بسته بندی مواد غذایی حفظ شود.

2. به کار بردن فیلم های خاص برای بسته بندی

به کمک فیلم های خاص حایل شامل پلی اتیکن LDPE،  پلی وینیل کلراید PVC ، پلی پروپیلن PP بسته بندی مواد غذایی انجام می شود. این فیلم ها از جذب اکسیژن و رطوبت جلوگیری می کنند.

3. حذف اکسیژن

یکی دیگر از روش های بسته بندی MAP به کاربردن روش های حذف اکسیژن است. بسته های جذب اکسیژن شامل ترکیبی از پودرآهن، اسید اسکوربیک و گاهی کربن فعال است. این مواد اکسیژن و رطوبت را جذب می کنند و مواد غذایی بسته بندی شده را از فاسد شدن محافظت می کنند.

4. بسته های جاذب آب

بسته های جاذب آب یک روش موثر برای جذب رطوبت و اکسیژن اضافی است.  این بسته ها مخلوطی از کربن فعال، اسید آسکوربیک و پودر آهن است.

مزایای کاربرد روش Map در بسته بندی مواد غذایی

از روش Map در بسته بندی مواد غذایی بسیار استفاده می شود. زیرا از فاسد شدن مواد غذایی و کیفیت، طعم، مزه و رنگ مواد غذایی نیز بسیار تاثیرگذار است. درادامه به موثرترین مزیت های به کار بردن این روش اشاره خواهیم کرد.

1.    افزایش ماندگاری مواد غذایی

تکنیک MAP بین 50 تا 500 درصد میزان ماندگاری مواد غذایی را افزایش می دهند. و از این طریق ضایعات کمتری تولید می شود. به طور کلی افزایش کارایی و کاهش تولید ضایعات به سود و بهره برداری بیشتری کمک می کند .

2.    کیفیت و طعم مواد غذایی

این روش در کیفیت و طعم مواد غذایی نیز تاثیرگذار است. هرچه مواد غذایی دیرتر فاسد شود، تقاضای خرید افزایش پیدا می کند.

3.   کاهش نیاز به نگهداری مصنوعی

این روش نیاز به اضافه کردن افزودنی به مواد غذایی را کاهش می دهد. در نتیجه بسیاری از بیماری های ناشی از افزودنی نیز به حداقل می رسد.

چرا  گاز نیتروژن در MAP بیشتری دارد؟

نیتروژن یک گاز بی خطر و مفید در بسته بندی موادغذایی است. و یک جایگزین عالی برای اکسیژن به شمار می رود. زیرا اکسیژن عامل مهم اکسیده شدن مواد غذایی است.  به خصوص مواد غذایی مانند گوشت، ماهی، محصولات آماده و سبزیجات بیشتر در معرض خرابی هستند. و  گاز نیتروژن بسیار کند از طریق فیلم پلاستیکی پخش می شود در نتیجه مواد غذایی در مدت زمان طولانی در بسته بندی باقی می ماند.

چگونه مقدار گاز نیتروژن را در بسته بندی مواد غذایی تعیین کنیم؟

مقدار نیتروژن مورد نیاز در مواد غذایی ها متفاوت است. بنابراین نمی توان برای تعیین مقدار آن  پاسخ مشخصی داد. به طور کلی تعیین میزان نیتروژن مورد نیاز در مواد غذایی به 4 عامل زیر بستگی دارد.

1. ماندگاری مواد غذایی

وضعیت ماندگاری مواد غذایی، مقدار نیتروژن مورد نیاز را تعیین می کند. برخی مواد غذایی زودتر از بقیه خراب می شوند. بنابراین این مواد به مقدار زیادتری گاز نیتروژن نیاز دارند. میوه ها، سبزیجات جزو این گروه هستند. و برخی دیگر از مواد غذایی خشک مثل لوبیا ماندگاری بیشتری  دارند، بنابراین مقدار کمتری نیتروژن به آن اضافه می کنند.

2. مخلوط گازها

از آنجا که نیتروژن تنها گاز موجود در بسته بندی مواد غذایی نیست. بسته به نوع مواد غذایی این گازها تقسیم می شوند. مثلا ماکارونی که رطوبت بیشتری دارند، از نیتروژن 99 درصد استفاده می کنند در حالی که در مواد غذایی دیگری ممکن است نیتروژن و دی اکسید کربن ترکیب کنند.

3. شرایط نگهداری

برای تشخیص مقدار نیتروژن مورد نیاز در مواد غذایی باید شرایط نگهداری آن را بررسی کنید. آیا محصول مد نظر در قفسه، یا یخچال و به صورت منجمد نگهداری می شود؟ به طور کلی غذاهایی که در دمای اتاق محافظت می شوند به نیتروژن بیشتری نیاز دارند زیرا احتمال فاسد شدن آن ها بیشتر است. مثلا بسته های اسنک و چیپس به گاز نیتروژن بیشتری نیاز دارند زیرا در فضای محیط اتاق نگهداری شده و درنتیجه همیشه تازگی خود را حفظ می کنند و له نمی شوند.

دوام بسته بندی غذایی در روش MaP

میزان دوام اثرات MAP بسته بندی اتمسفر اصلاح شده، به نوع محصول بسته بندی شده  بستگی دارد. به طور مثال غذاهای دریایی مثل ماهی در برابر هوا تا 4 روز دوام می آورند در حالیکه در فرایند MAP بیشتر از 6 روز تازه باقی می ماند. یا غذاهای آماده در برابر هوا تا 5 روز قابل مصرف هستند در حالیکه در فرایند MAP تا 21 روز حفظ می شوند.

منبع: شرکت فکر مثبت