صنف ناشران دانشگاهی ایران پس از انقلاب به وجود آمد – خبرگزاری آنلاین | اخبار ایران و جهان

به گزارش خبرگزاری آنلاین نشست صمیمانه مدیران و کارکنان مرکز نشر دانشگاهی با غلامعلی حدادعادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی و عضو هیأت امنای این مرکز یکشنبه ۲۲ آنلاین برگزار شد.

در ابتدای این جلسه حسن سودمند افشار رئیس مرکز نشر دانشگاهی به ارائه گزارش مختصری از فعالیت های چند سال اخیر مرکز نشر دانشگاهی پرداخت و گفت: این مرکز در سال ۱۳۵۹ با نام کمیته تألیف و ترجمه و تصحیح کتاب های دانشگاهی تأسیس شد و در سال ۱۳۸۲ رسماً به وزارت علوم ملحق شد. در هیأت امنای این مرکز چهار وزارتخانه فرهنگ و ارشاد اسلامی ارتباطات بهداشت و درمان و وزارت علوم عضو هستند. افتخار می کنیم دکتر حداد عادل نیز عضو هیأت امنای این مجموعه است. در این مرکز ۵۷ نفر شاغل هستند که از این تعداد ۲۷ خانم و ۳۰ نفر آقا هستند. سال گذشته اساسنامه این مرکز به روز شد که بر اساس آن مأموریت های جدید مانند نشر دیجیتال و الکترونیک و مباحث مربوط به فناوری های نوین نشر گنجانده شد.

وی افزود: در یک نظرسنجی که توسط مرکز نظارت ارزیابی و تضمین کیفیت وزارت علوم انجام شده مرکز نشر دانشگاهی رضایت ۹۰ درصدی همکاران را کسب کرده است. برنامه ای برای تجلیل از پیشکسوتان مرکز نشر را داریم که امسال تجلیل از محمدحسین ابریشمی داشتیم. همچنین نسبت به سال ۱۴۰۰ افزایش حدود ۷ برابری در تولید محتوا و فروش کتاب را داشتیم و شاهد افزایش ۴ برابری درآمدهای اختصاصی بودیم.

مدیر مرکز نشر دانشگاهی ادامه داد: در سال های اخیر بحث افزایش ۵ برابری بودجه و تسویه بدهی های مرکز و افزایش رضایتمندی مؤلفان و مترجمان را داشتیم. همچنین شاهد چاپ آثار فاخری بودیم؛ آثاری همچون کتاب «آلرژی» دکتر مصطفی معین که برگزیده انجمن ناشران دانشگاهی نیز شد. کتاب «دانش تولید کلزا در ایران» با حدود ۷۷ نویسنده نیز جزو آثار ارزنده این مرکز است. از دیگر فعالیت های این مرکز فسخ قرارداد با بخش خصوصی به دلیل کمبود بودجه و منابع مالی است؛ چرا که منعقد شده بود ۷۰ درصد قیمت پشت جلد به بخش خصوصی تعلق پیدا کند و از ۳۰ درصد باقیمانده حق التالیف نویسنده و مرکز پرداخت شود که در واقع بسیار ناچیز بود؛ و تصمیم گرفته شد با منابع مرکز این کار را انجام دهیم. پیشنهادی به وزیر علوم وقت برای تأسیس «پژوهشکده ویرایش» داشتیم که برای اولین بار در ایران چنین مرکزی راه اندازی شود. ویراست سوم «شیوه نامه نشر» را چاپ کردیم که مبنای آئین نامه جدید نگارش کتب دانشگاهی وزارت علوم قرار گرفته است.

سودمند افشار با اشاره به آمار کتاب های تولید شده در این مرکز افزود: تعداد کتاب های تجدید چاپی و چاپ اول از سال ۱۴۰۰ رشد غیر محسوسی داشته است. ۳۵ کتاب در فرآیند ارزیابی و ۲۰ کتاب در فرآیند ویرایش و ۲۲ کتاب در فرآیند تولید و ۳۲ کتاب در نوبت چاپ و تجدید چاپ و ۲۰ کتاب در نوبت چاپ اول داریم. همچنین آمار فروش در دو سال اخیر ۷ برابر شده است. چاپ سری کتاب های «یادمان نشر» را آغاز کرده ایم که اولین آن مربوط به استاد «ابوالحسن نجفی» است و در هفته پژوهش رونمایی می شود. همچنین قرار است که در آینده ای نزدیک تاریخ شفاهی مرکز نشر دانشگاهی را به صورت یک کتاب مدون داشته باشیم که تصمیم داریم در آن از گفته های دکتر حدادعادل کمک بگیریم.

در ادامه این جلسه غلامعلی حدادعادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با اشاره به تاریخچه آشنایی اش با مرکز نشر دانشگاهی گفت: ارتباط من با نشر دانشگاهی به همان اولین جلسه ای برمی گردد که در وزارت علوم داشتیم؛ دو سه هفته از انقلاب فرهنگی و تعطیلی دانشگاه ها گذشته بود. صحبت از این بود که با استادان دانشگاه چه کنیم که بنده پیشنهاد دادم مؤسسه ای ایجاد کنیم که استادان دانشگاه کتاب تألیف و ترجمه کنند. دیگران هم از این پیشنهاد استقبال کردند و قرار شد دکتر پورجوادی برای این کار در نظر گرفته شود. این مرکز شروع به کار کرد و من هم عضو شورای عالی مرکز شدم. شاید بیش از ۱۰۰ جلسه صورتجلسه در آن سال ها داشتیم که همکاران کتاب معرفی می کردند. مرکز نشر دانشگاهی مدیریت های پی در پی و فراز و نشیب هایی را طی کرد؛ هم در بیرون رقیب پیدا کرد و هم در درون دچار تغییرات مدیریتی شد و سرعت ارتقای آن کم شد. اکنون خوشحالم که این مرکز روال رو به رشدی داشته و این جای شکر دارد.

ایجاد مرکز نشر دانشگاهی از هدایای انقلاب بود

وی افزود: روزی که انقلاب شد ایران ۳۶ میلیون جمعیت داشت کل جمعیت دانشجویی آن ۱۷۵ هزار نفر بود در حال حاضر ایران اگر ۸۵ میلیون جمعیت داشته باشد بیش از ۴ و نیم میلیون دانشجو داریم. جمعیت دو برابر و نیم نشده ولی تعداد دانشجو ۲۰ و چند برابر شده است. این تغییرات بوجود آمده بازار بزرگی برای کتاب های دانشگاهی است. ایجاد مرکز نشر دانشگاهی در سال ۵۹ یک گام بلند برای عرضه کتاب با کیفیت بالا به دانشگاه بود که این نیز از هدیه های انقلاب است.

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در ادامه با اشاره به دوران تحصیل خود ادامه داد: ۶۱ سال پیش در سال ۱۳۴۲ در رشته فیزیک دانشکده علوم دانشگاه تهران شدم. هنوز کتاب ها و جزوه های آن زمان را دارم و به خاطر دارم از لحاظ منابع درسی شرایط خوبی نداشتیم. مرکز نشر دانشگاهی که ایجاد شد از لحاظ ترجمه و انتخاب واژگان علمی مناسب و سر و شکل کتاب های دانشگاهی تحولی ایجاد شد به طوری که در سال ۶۱ چیزی از کتاب های خارجی کم نداشت. مثلاً کتاب «فیزیک هالیدی» بعد از انقلاب در مرکز نشر دانشگاهی ترجمه شد و هنوز هم از کتاب های اصلی است و از لحاظ استاندارد کیفیت همانند کتاب های خارجی است. علاوه بر انتخاب کتاب و ویرایش خوب و توزیع مرکز نشر دانشگاهی کار مهم دیگری داشت و آن این بود که کتاب خارجی وارد و در کنار کتاب های فارسی عرضه می کرد. همچنین چاپ ۱۳ مجله از دیگر اموری بود که این مرکز انجام می داد که بهترین آنها «نشر دانش» بود. در دهه ۶۰ که معاون وزیر در وزارت آموزش و پرورش بودم ۳ هزار جلد از هر شماره از «نشر دانش» می خریدم و برای ارتقای سطح فکری معلمان میان دبیرستان ها توزیع می کردم.

نطفه تأسیس فرهنگستان در مرکز نشر دانشگاهی گذاشته شد

حدادعادل در ادامه سخنانش گفت: در این مرکز بهترین های چهار دهه پیش مانند دکتر سمیعی علی اکبر صادقی و مرحوم نجفی دولت آبادی و مرندی و… اینجا فعال بودند که هر کدام از آنها نویسنده یا سردبیر مجله بودند و کار علمی می کردند. از رهگذر ترجمه نیازی نیز به واژه گزینی ایجاد شد و نطفه تأسیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در همین مرکز نشر دانشگاهی گذاشته شد. در این سال ها شورای مرکز نشر دانشگاهی به صورت منظم تشکیل نشد و شاید ضرورتی نیز احساس نمی شد. همه عمرم با کتاب عجین بوده ام و در هر مؤسسه و مرکزی سر و کارم با کتاب بود. از توفیقاتی که داشتم این بود که زمان جنگ سه برابر کل انتشارات کشور کتاب تولید می کردیم و در بحث کتاب درسی کمبودی حس نمی شد. این به دلیل آن بود که در پشت صحنه و در دولت و چاپخانه در رفت و آمد بودم و با استادان دانشگاه در رشته های مختلف و معلمان مرتبط بودم. اکنون ۴۱ سال است عضو بنیاد دایره المعارف اسلامی هستم و ۳۰ سال است مدیر عامل آنجا هستم. مؤسسه بزرگی است کنار کتابخانه ملی و آنجا تاکنون ۳۳ جلد دانشنامه جهان اسلام منتشر کردیم که قرار است تا ۵۵ جلد ادامه پیدا کند.

وی افزود: مرکز نشر دانشگاهی نه تنها نباید زیان ده باشد بلکه اگر خوب مدیریت شود عرق و عشق داشته باشد می تواند یک مؤسسه درآمدزا و بسیار بانشاط باشد. چون شما ناشری هستید که مشتری تان پیش از باز شدن مغازه پشت در ایستاده است. کتاب درسی همانند کالایی است که مردم به آن نیاز روزانه دارند. سرمایه انباشته ای دارید که در کشور برای آن ۲۰ هزار دانشجو می گیرند و شما به تعداد دانشجویان یک رشته مشتری دارید و این کار اصلاً ضرر ندارد. پایه قوت مالی خود را روی کتاب های عمومی بگذارید که تعداد دانشجویان آن زیاد است و امتیاز آن مال شماست. اگر به موقع کتاب ها را چاپ کنید به درآمد زیاد خواهید رسید؛ در موضوع توزیع نیز بسیار باید کار کرد.

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با اشاره به موضوع تخصصی شدن انتشارات گفت: سال ۵۹ که مرکز نشر دانشگاهی تأسیس شد هنوز نشر در ایران تخصصی نشده بود. مثلاً انتشارات امیرکبیر همه نوع کتاب چاپ می کرد. اما اکنون همه نشرها تخصصی شده اند. در ایران بعد از انقلاب شاهد پدید آمدن زیرمجموعه صنف انتشارات به نام ناشران دانشگاهی هستیم و اکنون حدود ۱۵۰ ناشر دانشگاهی داریم. مرکز نشر باعث شد هویت در کار دانشگاهی ایجاد شود و در این زمینه رقیب ایجاد شود با این حال این مرکز از همه سابقه دارتر است و می توانید ارتباطات خود را با دانشگاه ها بیشتر کنید و کتاب ها را برای استادان دانشگاه ها بفرستید. کیفیت کارتان را پایین نیاورید؛ در این دنیای پررقابت بقای شما بستگی به این دارد که استاندارد کتاب دانشگاهی را رعایت کنید و سهل انگاری نکنید.

وی با اشاره به ادغام مرکز نشر دانشگاهی با سازمان سمت که سابقا مطرح شده بود گفت: مرکز نشر دانشگاهی باید باقی بماند و زمانی که بحث ادغام آن در سازمان سمت بود من مخالف بودم. یکی از مشکلات اصلی ناشران کمبود کاغذ است و با درآمدزایی می توانید این مشکلات را برطرف کنید. همچنین بارگذاری کتاب در فضای مجازی نیز یکی دیگر از مسائلی است که ناشران با آن روبرو هستند؛ ناشران باید با نظارت بیشتر و مشاوره های حقوقی در جریان آن باشند.